Farg’ona Politexnika Insitituti 1-bosqich 2-21- guruh talabasi Nasironov Saidislomxonnin Qurilish kimyosi fanidan tayyorlagan slaydi

Farg’ona Politexnika Insitituti 1-bosqich 2-21- guruh talabasi Nasironov Saidislomxonnin Qurilish kimyosi fanidan Tayyorlagan taqdimotI

G'ishtlar

Pishirilgan g’isht

G'isht - qurilish materiali; toʻgʻri burchakli parallelepiped ko'rinishidagi sun'iy tosh. Tabiiy va sun'iy (mineral) materiallardan tayyorlanadi. Xom va pishiq turlarga boʻlinadi. Xom Gʻ. tabiiy sharoitda quritiladi. Pishiq Gʻ.ni tayyorlashning "ho'l" va "yarim quruq" usullari bor. Oddiy pishiq Gʻ.ni "ho'l" usulda tayyorlash uchun sog'tuproqdan loy tayyorlanadi, yaxshilab pishitiladi, qoliplanadi, quritiladi va xumdonda pishiriladi. "Yarim quruq" usulga ko'ra, 810% namliqdagi tuproq mas-sasi 120 150 kg/sm2bosim ostida po'lat qoliplarda maxsus presslarda presslanadi, keyin 1000° ga yaqin temperaturada aylanma yoki tunnel xumdonlarda pishiriladi. Bu usul Gʻ.ning oʻlchamlari aniq va shakli to'g'ri bo'li-shini ta'minlaydi. Siqilishga mus-tahkamlik chegarasi bo'yicha G'.lar 5 markaga bo'linadi: 150; 125; 100; 75; 50. "Ho'l" usul bo'yicha tayyorlangan Gʻ.ning hajmiy ogʻirligi oʻrtacha 1700 kg/m\ "yarim quruq" usulda tayyorlangan Gʻ.niki esa 1900 kg/m3ni tashkil etadi. Hajmiy ogʻirligi 1400 kg/m3dan kam boʻlgan yengil Gʻ. lar ham binokorlikda keng ishlatiladi. siqilishga mustahkamlik chegarasi 50100 kg/sm2va hajmiy og'irligi 10001400 kg/m3bo'lgan G'.lar imoratlarning yuk ko'taruvchi devorlarini tiklashda qoʻllanadi. Siqilishga mustahkamlik chegarasi 35-50 kg/sm2va hajmiy og'irligi 700-1000 kg/m3boʻlgan yengil G'.lar oddiy devorlarda, issiq — sovuqni oʻtkazmaydigan (izolyatsi on) material sifatida hamda sinchli binolarda sinchlar orasini to'ldirishda ishlatiladi.

• G'isht - qurilish materiali; toʻgʻri burchakli parallelepiped ko'rinishidagi sun'iy tosh. Tabiiy va sun'iy (mineral) materiallardan tayyorlanadi. Xom va pishiq turlarga boʻlinadi. Xom Gʻ. tabiiy sharoitda quritiladi. Pishiq Gʻ.ni tayyorlashning "ho'l" va "yarim quruq" usullari bor. Oddiy pishiq Gʻ.ni "ho'l" usulda tayyorlash uchun sog'tuproqdan loy tayyorlanadi, yaxshilab pishitiladi, qoliplanadi, quritiladi va xumdonda pishiriladi. "Yarim quruq" usulga ko'ra, 810% namliqdagi tuproq mas-sasi 120 150 kg/sm2bosim ostida po'lat qoliplarda maxsus presslarda presslanadi, keyin 1000° ga yaqin temperaturada aylanma yoki tunnel xumdonlarda pishiriladi. Bu usul Gʻ.ning oʻlchamlari aniq va shakli to'g'ri bo'li-shini ta'minlaydi. Siqilishga mus-tahkamlik chegarasi bo'yicha G'.lar 5 markaga bo'linadi: 150; 125; 100; 75; 50. "Ho'l" usul bo'yicha tayyorlangan Gʻ.ning hajmiy ogʻirligi oʻrtacha 1700 kg/m\ "yarim quruq" usulda tayyorlangan Gʻ.niki esa 1900 kg/m3ni tashkil etadi. Hajmiy ogʻirligi 1400 kg/m3dan kam boʻlgan yengil Gʻ. lar ham binokorlikda keng ishlatiladi. siqilishga mustahkamlik chegarasi 50100 kg/sm2va hajmiy og'irligi 10001400 kg/m3bo'lgan G'.lar imoratlarning yuk ko'taruvchi devorlarini tiklashda qoʻllanadi. Siqilishga mustahkamlik chegarasi 35-50 kg/sm2va hajmiy og'irligi 700-1000 kg/m3boʻlgan yengil G'.lar oddiy devorlarda, issiq — sovuqni oʻtkazmaydigan (izolyatsi on) material sifatida hamda sinchli binolarda sinchlar orasini to'ldirishda ishlatiladi.

• Tuproqning kimyoviy tarkibi - tuprokdagi mineral,organik, organikmineral va ba'zi kimyoviy elementlar. Tuproqning mineral kismi birlamchi (kvars, dala shpatlari, amfibollar, piroksin, slyuda va h.k.) va ikkilamchi (montmorillonit, kaolinit, gidroslyuda va h.k.) minerallardan tashkil topgan. Tuproqning organik qismi gumusdan iborat. U gumin, fulvo kislotalar hamda gumin moddalardan tarkib topgan boʻlib, elementlar tarkibi doimiy emas. Och tusli sur tuproqlarning A gorizontidagi gumus miqdori 1 -1,5, azot 0,08-0,14% ni, tipik bo'z tuproqlarda esa 1,5 3,5 va 0,1-0,2% ni, taqirda 0,3-0,8 va 0,03-0,06% ni, sur tusli qo'ng'ir tuprokdarda 1% gacha va 0,07% dan kamroqni tashkil etadi. Tuproq eritmasida organik va mineral moddalar hamda gazlar bor. Erigan moddalar ion, molekulyar va kolloid shakllarda mavjud bo'ladi. Eritmada mineral birikma anionlaridan KQ, NQ, gazlardan SO2, 02 va h.k., organik birikmalardan - organik kislotalar, qand, aminokislotalar, spirtlar, fermentlar, oshlovchi moddalar va boshqa, organikmineral moddalardan gumus kislotalari, polifenollar, kichik molekulyar organik kislotalar va h.k.ning bo'lishi xarakterli. Tuproqning gazsimon qismi (hajmiy foizlarda) 78,1 N, 19-21 02, 0,1-1,0 SO2 dan iborat; qo'shimcha sifatida ammiak, gleyli va botqoqtuproqlarda esa vodorod sulfid, metan va vodorod uchraydi (yana qarang Tuproq).