G‘ishtning javondan yerga tushishi

G‘ishtning javondan yerga tushishi
Gʻisht — qurilish materiali; toʻgʻri burchakli parallelepiped koʻrinishidagi sunʼiy tosh. Tabiiy va sunʼiy (mineral) materiallardan tayyorlanadi. Xom va pishiq turlarga boʻlinadi. Xom Gʻ. tabiiy sharoitda quritiladi. Pishiq Gʻ.ni tayyorlashning "hoʻl" va "yarim quruq" usullari bor. Oddiy pishiq Gʻ.ni "hoʻl" usulda tayyorlash uchun sogʻtuproqdan loy tayyorlanadi, yaxshilab pishitiladi, qoliplanadi, quritiladi va xumdonda pishiriladi. "Yarim quruq" usulga koʻra, 8—10% namliqdagi tuproq mas-sasi 120–150 kg/sm2bosim ostida poʻlat qoliplarda maxsus presslarda presslanadi, keyin 1000° ga yaqin temperaturada aylanma yoki tunnel xumdonlarda pishiriladi. Bu usul Gʻ.ning oʻlchamlari aniq va shakli toʻgʻri boʻli-shini taʼminlaydi. Siqilishga mus-tahkamlik chegarasi boʻyicha Gʻ.lar 5 markaga boʻlinadi: 150; 125; 100; 75; 50. "Hoʻl" usul boʻyicha tayyorlangan Gʻ.ning hajmiy ogʻirligi oʻrtacha 1700 kg/m\ "yarim quruq" usulda tayyorlangan Gʻ.niki esa 1900 kg/m3ni tashkil etadi. Hajmiy ogʻirligi 1400 kg/m3dan kam boʻlgan yengil Gʻ.lar ham binokorlikda keng ishlatiladi. siqilishga mustahkamlik chegarasi 50– 100 kg/sm2va hajmiy ogʻirligi 1000– 1400 kg/m3boʻlgan Gʻ.lar imoratlarning yuk koʻtaruvchi devorlarini tiklashda qoʻllanadi. Siqilishga mustahkamlik chegarasi 35–50 kg/sm2va hajmiy ogʻirligi 700–1000 kg/m3boʻlgan yengil Gʻ.lar oddiy devorlarda, issiq — sovuqni oʻtkazmaydigan (izolyatsi-on) material sifatida hamda sinchli binolarda sinchlar orasini toʻldirishda ishlatiladi. Hajmiy ogʻirligi 500–700 kg/m3va mustahkamlik chegarasi past (6–15 kg/sm2) boʻlgan Gʻ.lar qozon, quvur va pechlarga qoplash uchun qoʻllanadi.
Gʻ.larning kovakli, koʻp teshikli, kislotaga, oʻtga chidamli maxsus xillari mavjud. Silikat Gʻ.lar ham ishlab chiqariladi. Silikat Gʻ. tayyorlash uchun kvars qumi (92—95%), ohak (5—8%) va suv aralashmasidan iborat massa yuqori bosim va temperatura ostida avtoklavlarda qotiriladi. Silikat Gʻ. sargʻish kulrang koʻrinishda boʻladi. Uning hajmiy ogʻirligi 1700– 1900 kg/m\ Bunday Gʻ.lar fuqaro va sanoat binolarining yuk koʻtaruvchi devorlari va ustunlarini tiklashda ishlatiladi. Silikat Gʻ.lar namga, yuqori temperatura (500° dan ortiq) ga uncha chidamli boʻlmagani uchun pech va moʻrilarda, poydevor va sokollarda ishlatilmaydi.
Qad. oʻzbek milliy meʼmorligida kvadrat shaklidagi (24x24x5 sm) "mu-sulmon" Gʻ.lar keng rasm boʻlgan. Oʻzbekistonda 19-asr 2-yarmidan toʻrtburchak shaklli (28x13x7 sm va 37x23x9 sm oʻlchamli) "nikolay" Gʻ.lari ishlatilgan. Hozir asosan 25x12x6,5 sm oʻlchamli va bir yarimtali (25x12x8,8 sm) pishiq Gʻ. ishlatiladi.

OB'EKTLARNI MANIPULYATSIYA QILISH: HARAKATLANISH, AYLANTIRISH, MASSHTABLASH

Ob'ektni chizish etarli emas, shuningdek, siz uni ko'chirishingiz, kattalashtirishingiz yoki kerakli yo'nalishda aylantirishingiz kerak. Buning uchun asosiy panelda maxsus vositalar mavjud - Select and Move (Tanlash va harakatlanish), Select and Rotate (Tanlash va aylanish), Select and Uniform Scale (Tanlash va masshtab).

23-rasm. 3ds Maxning asosiy panelidagi moslamalarni boshqarish vositalari.
Ob'ektni ko'chirish
Ob'ektni ko'chirish uchun Select and Move asboblar panelini tanlang yoki klaviaturada W tugmasini bosing.

24-rasm. Ob'ektni 3ds Maxda ko'chirish uchun Move tugmachasini tanlang.

Keyin kerakli ob'ektni tanlang - uchta o'qi bo'lgan koordinatali tizim belgisi paydo bo'ladi: x, y, z. Endi siz biron bir o'qni ushlab ob'ektni harakatlantirishingiz mumkin.

25-rasm. Ob'ektni koordinata o'qlari bo'ylab harakatlantirish.
Koordinatalar bazasida xz, yz, xy ikkita o'qi ichida ob'ektni o'zboshimchalik bilan ko'chirishga imkon beradigan kvadrat maydonlar mavjud. Ikki eksa bo'ylab o'zboshimchalik bilan harakatlanish nimani anglatishini aniqroq qilish uchun barcha ko'rinish oynalarini yoqing.

26-rasm. Ob'ektni ikkita o’qlar bo'ylab harakatlantirish.
Ob'ektning aylanishi
Ob'ektni aylantirish uchun asboblar panelidan Select and Rotate-ni tanlang yoki E tugmasini bosing.

27-rasm. Ob'ektni 3ds Maxda aylantirish uchun Rotate tugmachasini tanlang.
Ob'ektni tanlang - sizda yana uchta o'qi bo'lgan belgi bo'ladi, lekin ular faqat orbitalar shaklida taqdim etiladi, ular bo'ylab siz ob'ektni aylantira olasiz.

28-rasm. Ob'ektning aylanishini namoyish etish.
Ob'ektni masshtablash
Ob'ektni kattalashtirish yoki kichraytirish uchun asboblar panelidan Select and Uniform Scale-ni tanlang yoki R tugmasini bosing.

29-rasm. Ob'ektni 3ds Max hajmida o'zgartirish uchun Select and Uniform Scale tugmachasini tanlang.
Ob'ektni tanlang - allaqachon tanish bo'lgan koordinatali tizim belgisi paydo bo'ladi. Uning o'ziga xos xususiyati shundaki, markazda sariq uchburchak mavjud.


30-rasm. Ob'ektdagi sariq uchburchak - bu kattalashtirish tugmasi yoqilganligining belgisi.

Ob'ektni har bir o'qi bo'ylab, ham mutanosib ravishda bir vaqtning o'zida kattalashtirishingiz mumkin, buning uchun sichqoncha bilan sariq uchburchakni ushlashingiz kerak.

31-rasm. Ob'ektning o'lchamini o'zgartirish.
Sariq uchburchakning har ikki tomonida qo'shni tekislik mavjud bo'lib, u bilan moslamalarni ikkita o'qi bo'ylab o'lchamoq mumkin.

32-rasm. Ob'ektlarni ikki o’qi bo'ylab masshtablash mumkin.