Фарғона туманидаги

Gazlar aralashmasi.
1. 12 g CH4 (n.sh) da 18 l sharoitga keltirilganda 12 litr CO2 dagi O atomini massasini toping.

Yechimi:
n=12/16=0,75 mol

18 litr ------ 0,75 mol

12 litr ------×=0,5 mol CO2

1 mol CO2-------32 g O2

0,5 mol -----------x=16 g O2

J: 16 g

2. Butan, vadorod va kislorod iborat aralashma yopiq idishda yondirildi (kislor mo'l) suv bug' kondetsatlandi, sung Idish bosimi 2, 2 marta kamaydi. Hosil bulgan aralshma LiOH eritmasidan utkazilganda bosim dastlabkiga nisbatan 5, 5 marta kamaydi dastlabki aralashmadagi kislorod hajiy ulushi qanday?
A) 73 B) 66, 6 C) 77, 3 D) 60

Yechimi:
Demak: dastlabki gazlar aralashmasini 22 l deb olamiz

22:2,2=10 l (CO2 va O2)

22:5,5=4 l O2 ortib qoldi
10-4=6 l CO2 hosil bo'ldi

2C4H10+13O2=8CO2+10H2O

2 l ----------13 l -------------8 l
1,5 l=x-----9,75 l=x-------6 l

22-1,5-9,75-4=6,75 l (H2 va O2)

2H2+O2. 2+1=3 l

3 l--------2 l H2 -------1 l O2

6,75 l------x=4,5 l------x=2,25 l

C4H10(V) 1,5 l

H2 (V) 4,5 l
O2(V) 4+9,75+2,25=16 l

. 16 l
O2(V%) =--------×100=72,73%

. 22

J: 72,73% yoki~~73%.

3. N2O va NO2 dan iborat 200 ml aralashma 400ml H2 bilan qaytarildi. Hosil bo'lgan H2O kondensatlandi. 175 ml gazlar aralashmasi qoldi. Boshlang'ich N2O ni massasi qancha?

Yechimi:
x. x. x
N2O+H2=N2+H2O

2y. 7y. 2y

2NO2+7H2=2NH3+4H2O

400-(x+7y)+x+2y=175

x+2y=200

x=110 y=40

N2O(m) 110×44/22400=0,216 g

J: 0,216 g

4. Metan va noma’lum gazdan iborat aralashmadagi metanning massa ulushi noma’lum gazning hajmiy ulushidan 6,4 marta kichik. Aralashmaning o’rtacha molyar massasi 25,6 ekanligi ma’lum bo’lsa, noma’lum gaz massasining ma’lum gaz massasiga nisbati qanchaga teng ?
A) 0,571 B) 1,75
C) 7 D) 0,143

Yechimi:
Nomalum gazni massasini x deb
Molini y deb olamiz

CH4 ni 1 mol deb olamiz

16. y
--------×6,4=------

16+x. 1+y
16+x
-----------=25,6
1+y

x=112 g y=4 mol

4 mol-------112 g

1 mol--------x=28 g /mol

28/16=1,75

J: B

5. SO2 va SO3 ning 100 ml aralashmasiga 50 ml kislarod aralashtirildi. Reaksiyadan keyin gazlar aralashmasi tarkibidagi ortib qolgan kislarod hajmi daslabki gazlar aralashmasidagi SO2 hajmidan 3 marta kam ekanligi aniqlandi. Hosil bolgan gazlar aralashmasi hajmiy tarkibini (%) aniqlang.
A) 220/3; 70/3
B) 250/3; 50/3
C) 60; 40
D) 50; 50

Yechimi:
SO2
. }100 ml. +50 ml O2
SO3

2x. x. 2x

2SO2+O2=2SO3

O2(ort) 2x/3

2x=3(50-x)

2x=150+3x
5x=150
x=30 ml

SO2(dast:V) 2×30=60 ml

SO3(dast:V) 100-60=40 ml
O2(reak:V) 30 ml

2SO2+O2=2SO3

2------------------2
60 ml---------x=60 ml SO3

SO3(hos:V) 60+40=100 ml

O2(ort:V) 50-30=20 ml

100+20=120 ml aralashma

SO3(V%) 100/120×100=83,333%

O2(V%) 20/120×100=16,666%

J: B

6. 20 litr NH3 parchalanganda uning hajmi 5/4 marta ortdi. Hosil bolgan gazlar aralashmasidagi H2 va N2 ning hajmiy ulushini aniqlang.

Yechimi:
. 5
20×----- =25 l hosil bo'lgan gazlar
. 4

2NH3=N2+3H2

2. 1. +. 3 =4

4-2=2 farq

25-20=5 farq

2----------1 l. N2

5----------x=2,5 l

2-----------3 l H2

5-----------x=7,5 l

N2 2,5 litr

H2 7,5 litr

25-2,5-7,5=15 l

NH3 15 litr
Hosil bo'lgan gazlar tarkibi

H2(V%) 2,5/25×100=10%

N2(V%) 7,5/25×100=30%

J:10; 30

7. 120 kPa va 27ºC da metan va karbonat angidiridi aralashmasining zichligi 1,107 g/l. Unda 10 mg elektron mavjud bo‘lsa, aralashmaning shu sharoitdagi hajmini (l) aniqlang. (me- = 1/1840 m.a.b)
A) 34,8 B) 29,4 C) 31,7 D) 26,5

Yechimi:

. RTd. 8,31•300•1,107

M=--------=-------------------------=23
. P. 120

16x+44y=23

x+y=1

x=0,75. y=0,25

CH4 10 ta×0,75=7,5 ta

CO2 22×0,25=5,5 ta

7,5+5,5=13 ta e 1 mol uchun

1 ta e CH4 ----------1/1840

7,5 ta e---------x=0,0040755 g

1 ta e CO2 ------------1/1840

5,5 ta e------------x=0,0029887 g

0,0040755+0,0029887=0,0070642 g

0,0070642 g ----------1 mol

1×10^-2 g---------x=1,4156 mol
. n R T. 1,4156•8,31•300
V=-----------=---------------------------=
. P. 120

=29,4 litr

J: B

8. CO va CO2 ning 100 ml aralashmasiga 100 ml O2 aralashtirildi. Reaksiyadan keyin gazlar aralashmasi tarkibidagi ortib qolgan O2 hajmi dastlabki gazlar aralashmasidagi CO2 hajmidan 3 marta ko'p ekanligi aniqlandi. Dastlabki gazlar aralshmasining hajmiy tarkibini ml mos ravishda toping.
A) 80,20 B)60,40 C) 50,50 D)20,80
Yechimi:
CO
. }100+ O2 100 ml
CO2

2CO+O2=2CO2

2x. x
Dast (CO2 V) 100-2x
Ort (O2 V) 100-x

(100-2x)×3=(100-x)

x=40 ml

CO(V) 2×40=80 ml
CO2 100-80=20 ml

J: A

9. NH3 sintez qilish jarayonida reaktordagi bosim 20% ga kamaydi.Boshlang'ch aralashmadagi N2 vaH2 miqdori stexiometrik nisbatda bo'lsa reaksiyadan keyin hosil bo'lgan gazlar aralashmasining hajmiy tarkibini toping.
A)3/16; 9/16; 1/4 B)1/9; 2/3; 2/9 C)3/10; 3/10; 2/5 D)1/4; 1/4; 1/2

Yechimi:
Agar dastlabki aralashmani 100 litr deb olsak
100-20=80 litr N2, H2 va NH3

Dastlabki aralashma (stexiometrik) 1:3 nisbatda yani

x+3x=100
x=25

N2=25 l. H2=75 l

N2+3H2=2NH3

1. + 3. 2. 4-2=2 litr kam

2 l -------1 l N2-----------3 l H2

20 l -----x=10 litr --------x=30 litr

N2(V) 25-10=15 l

H2(V) 75-30=45 l
NH3(V) 80-15-45=20 l

N2(w) 15/80=0,1875

H2(w) 4/80=0,5625
NH3(w) 20/80=0,25

J: A

10. 6 litr CH4 va etilen aralashmasi tarkibidagi C ning massasi H2 ning massasidan 3,5 marta katta bo'lsa gazlar aralashmasining molyar (gr/mol) toping.

A)22 B)24 C)20 D)18
Yechimi:
CH4. xC2H4

12+24x=3,5(4+4x)

x=0,2

1+0,2=1,2 mol

CH4(v) 1/1,2×6=5 litr

C2H4(v) 6-5=1 litr

. (5×16)+(1×28)

M=---------------------------=18 g/mol
. 5+1

J: D
11. N2 va CH4 ning 60ml aralashmasi 60 ml (mo'l miqdorda) O2 da yondirildi. Reaksiya tugagandan so'ng, reaksion aralashma dastlabki sharoitga keltirilganda aralashmaning hajmi 80ml ga teng bo'lsa, hosil bo'lgan aralashmadagi N2 ning hajmiy ulishini toping.

Yechimi:
N2
. }60+60 O2
CH4

CH4+2O2=CO2+2H2O

x. 2x. x

N2(V) 60-x

O2(otr.V) 60-2x
CO2(V) x

120-(x+2x)+x=80

x=20

N2(V) 60-20=40 ml

O2 (ort.V) 60-40=20 ml
CO2(V) 20 ml

N2(%V) 40/80=0,5

J: 0,5.

12. Reaksiya natijasida 29,8 litr (25°C, 207,85 kPa) O2 hosil bo'lishi uchun KMnO4 ni parchalashga sarflangan issiqlik miqdorini (kkal) toping.(KMnO4, K2MnO4, MnO2 hosil bo'lish issiqliklari mos ravishda 829 kj/mol, 1184 kj/ mol va 521 kj/ mol ga teng. 1 kkal=4,184 kj).

A)117,5 B)47 C)28,08 D)94

Yechimi:
KMnO4. 829 kJ/mol
K2MnO4. 1184 kJ/mol
MnO2. 521 kJ/mol

. P V. 207,85×29,8

n=----------=---------------------=2,5 mol
. R T. 8,31×298

2KMnO4=K2MnO4+MnO2+O2

2•829. 1184. 521. 1mol

(1184+521)-(2×829)=47 kJ

1 mol--------------47 kJ

2,5 mol----------x=117,5 kJ

4,184 kJ-------------1 kkal

117,5 kJ-------------x=28,08 kkal

J: C

13. N2 va O2 ning 20 litr aralashmasida N2 ning hajmiy ulushi 60% . Undan X litr gaz chiqarilib o'rniga shunday hajmdagi O2 qo'shildi. Oxirgi aralashma hajmiy tarkibida 45% N2 qolgan bo'lsa X ni toping. A)6 B)5 C)4 D)2

Yechimi:
N2. 0,6-->12 litr

. }20 l
O2. 0,4--> 8 litr

. N2
20-X. + X O2.=20×0,45=9 l N2

. O2

12-9=3 litr kamaydi

12 l N2----------8 l O2

3 litr ------------x=2 litr

X=3+2. Demak X=5

J: B

14. O2 ga o'zining massasidan 38 g ga kam N2 qo'shilganda aralashmaning H2 ga nisbatan zichligi 15,25 ga teng bo'ldi Aralashtirish uchun qancha (l.n.sh) N2 olingan?
A)26,88 B)44,8 C)33,6 D)40,32

Yechimi:
M=2×15,25=30,5 g/mol

x+y=1
32x+28y=30,5

x=0,625×32=20 g O2

y=0,375×28=10,5 g N2

20-10,5=9,5 g ------------10,5 g N2

. 38 g ------------x=42 g

28 g -----------22,4 litr

42 g -----------x=33,6 litr

J: C

15. O'zgarmas haroratda 4,74 gr CH4 va Ar dan iborat aralashmaning 2,24 l hajmi 1,5atm bosmni hosil qiladi. Ar hosil qiladigan bosimni (mm sim us) toping. A)660 B)741 C)336 D)410

Yechimi:
. mRT. 4,74×8,31×273
M=---------=-------------------------------=31,6

. PV. 1,5×101,325×2,24

16x+40y=31,6
x+y=1

x=0,35. y=0,65

V(n) 2,24/22,4=0,1 mol

1 mol---------0,65 mol Ar

0,1 mol------x=0,065 mol

0,1 mol-------1,5×760 mm, sim.us

0,065 mol------x=741 mm.sim.us
J: B

16. He ga nisbatan zichligi 2.6 ga teng CO2 va H2 gazlari aralashmasining 2 hajmiga 1 hajm X gaz aralashtirilganda hosil bolgan aralashmadagi H2 ning massa ulushi X gaznikidan 36.5% ga kam ekanligi aniqlandi. X gazni toping.

Yechimi:
4×2,6=10,4

44x+2y=10,4

x+y=1

x=0,2. y=0,8

CO2(v) 0,2×2=0,4 litr yoki 0,7857 g

H2(v) 0,8×2=1,6 litr yoki 0,143 g

J(m) 0,7857+0,143=0,9286 g

0,143. x
----------------+0,365=----------------

0,9286+x. 0,9286+x

x=0,76 g X gaz

1 litr--------------0,76 g

22,4 litr--------x=17 g/mol

J: NH3

17. O'zgarmas bosim va 49°C haroratda 4,08 g CH4 va O2 dan iborat aralashma 3,963 l hajmni egallaydi. CH4 ning bosim ulushini toping.
A)0,25 B)0,3 C)0,4 D)0,75

Yechimi:
. mRT. 4,08•8,31•322
M=-----------=-------------------------=
PV. 101,325×3,963

=27,2

16x+32y=27,2
x+y=1

x=0,3. y=0,7

3,963/22,4=0,177 mol

1 mol-------------0,3 mol CH4

0,177 mol-------x=0,0531 mol

0,177 mol---------101,325 kPa

0,0531 mol--------x= 30,4 kPa

. 30,4
CH4(P%) =----------------=0,3

101,325

J: B

18. D(Ne) =1,11 bo'lgan NH3 va NO dan aralashmaning 1/4 qimida 2,408•1023 ta atom bo'lsa NH3 ning massasini gr toping.

A)1,7 B)3,4 C)5,1 D)6,8

Yechimi:
M (D.Ne) 20×1,11=22,2

17x+30y=22,2

x+y=1

x=0,6 mol NH3

y=0,4 mol NO

NH3. 1 mol-------4 ta atom

. 0,6 mol-------x=2,4 ta

NO 1 mol--------2 ta

. 0,4 mol--------x=0,8 ta

Jami: 2,4+0,8=3,2 ta atom

2,408/6,02=0,4 ta atom

1/4--------0,4 ta atom

1 mol------x=1,6 ta

3,2 ta -------0,6 mol NH3

1,6 ta -------x=0,3 mol

NH3(m) 17×0,3=5,1 g

J: C

19. CH4 va SiH4 dan iborat 12,8 g aralashmaga 6,72 litr C3H8 gazi qo'shildi. Hosil bo'lgan aralashmada 27,692•1023 ta H2 atomlari bo'lsa dastlabki aralashmadagi CH4 ning massasini toping.

A)1,6 B)3,2 C)4,8 D)6,4

Yechimi:
C3H8(n) 6,72/22,4=0,3 mol
0,3×8=2,4 ta H

27,692/6,02=4,6 ta H

4,6-2,4=2,2 ta H dastlabki aralashmada

16x+32y=12,8

4x+4y=2,2

x=0,3×16=4,8 g CH4

y=0,25×32=8 g SiH4

J: C

20. CH4, CO va PH3 dan iborat (n.sh) p=1,25 g/l aralashmada 12,8 g CH4 bo'lsa PH3 ning massasini gr toping.

A)3,4 B)6,8 C)27,2 D)54,3

Yechimi:
M: 1,25×22,4=28 g/mol

28-12,8=15,2 g CO va PH3

16 g ------------1 mol CH4

12,8 g -------x=0,8 mol

28x+34y+12,8

------------------------=28
x+y+0,8

y=1,6×34=54,4 g PH3

J: D

21. SO3 gazi parchalandi. Natijada hosil bo'lgan gazlar aralashmadagi SO3 ning hajmiy ulushi parchalanish unumiga teng bo'lsa aralashma buten-1 ga nisbatan necha foizga og'ir?
A)8,4 B)16,6 C)42,8 D)21,4

Yechimi:
SO3=SO2+0,5O2
x. x. 0,5x

x. 1-x
----=---------------

1. 1-x+1,5x

x=0,45

SO3(n) 1-0,45=0,55 mol
SO2(n) 0,45 mol
O2(n) 0,45×0,5=0,225 mol

(80×0,55)+(64×0,45)+(0,225×32)

---------------------------------------------------
. 0,55+0,45+0,225

=65,3 g/mol

C4H8(Mr) 56 g/mol

65,3
--------×100=116,6%

56

116,6-100=16,6% ga og'ir

J: B

22. CH4, SiH4 va SO2 dan iborat 17,92 litr aralashma tarkibidagi CH4 ning hajmi SiH4 va SO2 hajmlari yig'indisidan 3 marta kichik bo'lsa aralashma tarkibidagi SiH4 ning massasini gr toping. (W(SO2)=0,6)
A)1,6 B)3,2 C)6,4 D)9,6

Yechimi:
17,92÷22,4=0,8 mol
SO2(n) 0,8×0,6=0,48 mol
0,8-0,48=0,32 mol CH4 va SiH4

SiH4(n) x

CH4 (n) y

0,48+x
------------=3

y

x+y=0,32

x=0,12 mol SiH4
y=0,2 mol CH4

SiH4(m) 32×0,12=3,84 g

J: 3,84 g

Yana bir usulli

SiH4 va SO2 3x
CH4 x

3x+x=0,8
x=0,2

CH4(n) 0,2 mol

SiH4 va SO2 (n) 0,6 mol

SO2(n) 0,8×0,6=0,48 mol

SiH4(n) 0,6-0,48=0,12 mol

23. D(He)=4,5 bo'lgan He va O2 dan iborat aralashmadan elektr uchqunlari o'tkazildi.Bunda D(He)=5 bo'lgan gazlar aralashmasi hosil bo'ldi. Parchalanish unumini % toping.

A)30 B)50 C)60 D)75

Yechimi:
M1 (4×4,5)=18

4x+32y=18

x+y=1

x=0,5 mol He, y=0,5 mol O2

3O2------>2O3

(4×0,5)+32(0,5-3x)+48•2x

----------------------------------------=20
0,5+(0,5-3x)+2x

x=0,1 mol

O2(n) 3×0,1=0,3 mol sarflandi

0,5 mol O2----------100%

0,3 mol-------------x=60%

J: C

24. Yopiq reaktorda 22,4 litr NH3 parchalangandi va muvozanat qaror topdi. Bunda M(o'r)=10 g/mol bo'lgan gazlar aralashmasi hosil bo'ldi. Parchalanish unumini toping.
A)50 B)60 C)70 D)80

Yechimi:
NH3(n) 22,4/22,4=1 mol

2NH3=N2+3H2

2x. x. 3x

17(1-2x)+28x+(2•3x)

----------------------------------=10
. (1-2x)+x+3x

x=0,35 mol

NH3(n) 2×0,35=0,7 mol sarflangan

1 mol---------100%

0,7 mol-------x=70%

J: C

25. NO va N2 dan iborat 60 ml gazlar aralashmasiga havo (w(O2)=0,2) qo'shildi. Hosil bo'lgan aralashmada 10 ml O2 va 120 ml N2 bo'lsa qo'shilgan havo hajmini ml toping.

A)50 B)80 C)100 D)150

Yechimi:
NO. 80% N2
. }60 ml + Havo{
N2. 20% O2

Havo(V) y

N2 (V) 0,8y
O2 (V) 0,2y

2NO+O2=2NO2

2x. x

60-2x+0,8y=120

0,2y-x=10

y=100 ml. x=10 ml

J: C

26. Vodorodga nisbatan zichligi 11 ga teng bo'lgan propan va vodorod 1 mol aralashmani qizdirilgan platina katalizatoridan o'tkazildi. Natijada sp3 gibridli orbitallar soni 1,8 barobar oshdi. Agar reaksiya tezligi 2,5mol/l min bo'lsa, reaksiya qanday vaqt oralig'ida yakunlanadi?

A) 8,4 B)4,8; C) 6 ; D)7,2

Yechimi:
1)D(H2)=11 Mr=DH2•2=11•2=22 g/mol

2) 42x+2y=22
x+y=1
x=0,5 mol y=0,5 mol

1. 
   C3H6+H2=C3H8
   

5)CH3-CH=CH2 CH3-CH2-CH3

Sp3 sp2 sp2 4 ta orbital sp3 sp3 sp3 3•4=12 ta orbital

6) 12/4=3 marta orti

7) 3 marta -----------1 mol

1,8 marta----------x=0,6 mol

2,5 mol--------------60 sekund

0,6 mol---------------x=14,4 sekund

J: 14,4
27. SO3ning hajmiy ulushi 20% bólgan SO2 va SO3 gazlar aralashmasidagi SO2 ning hajmiy ulushi 20% bólishi uchun aralashmaning har bir hajmi necha hajm kislorodda yondirilishi kerak???

Yechimi:
SO3 (n) 0,2 mol

SO2(n) 0,8 mol

SO2 0,8-0,2=0,6 mol reaksiyaga kirishishi kk

2SO2+O2=2SO3

2--------1 mol
0,6------x=0,3 mol

J: 0,3 mol

28. 3 ta gazdan iborat aralashma NO va NO2 oksidlarning molyar ulushlari mos ravishda 45% va 15%. Aralashmada NO oksidning massa ulushi 23,6% bo'lsa 3-gazning molyar massasini g/mol toping.

A)48 B)80 C)92 D)64

Yechimi:
NO-45%. NO2-15%. X-40%

NO (n) 45/10=4,5 mol
NO2(n) 15/10=1,5 mol
X (n) 40/10=4 mol
. 30×4,5
----------------------------------=0,236
(30×4,5)+(46×1,5)+4x

x=92 g/mol

J: C
29. Is gazi va suv bug’i orasidagi qaytar reaksiya temir (III)-oksid katalizatori ishtirokida boradi. Dastlabki aralashmaning mol nisbati mos ravishda 1:1 bo’lganda reaksiyaning unumi y ga teng, 2:1 bo’lganda esa 25 % ga ortadi. y ni toping?

A) 0,4 B) 0,65 C) 0,7 D) 0,8

Yechimi:
Y^2 (1.25y)^2

----------=-----------=>
(1-y)(1-y) (2-1.25y)(1-1.25y)

Y^2 1.5625y^2

----------=--------
1-2y+y^2 2-3.75y+1.5625y^2

1.5625y^2-3.125y^3+1.5625y^4= 2y^2-3.75y^3+1.5625y^4

0.625y^3=0.4375y^2

0.625y=0.4375
Y=0.7
J: C

30. 12,04*10^24 ta proton tutgan metanga ózining hajmiga teng hajmda noma'lum oddiy gaz qóshilganda aralashmadagi neytronlar soni 3,612*10^25 taga yetdi. Hosil bo'lgan aralashmaning vodorodga nisbatan zichligi qanday???

Yechimi:
120,4/6,02=20 ta P

CH4 10 ta

10 ta p-------1 mol

20 ta---------x=2 mol

2+2=4 mol gazlar aralash

361,2/6,02=60 ta N

CH4 1 mol ------6 ta N

. 2 mol-------x=12 ta N

60-12=48 ta

48/2=24 ta 1 mol gaz. O3

(16×2)+(2×48)

-------------------------=32
. 2+2

32/2=16

J:16

31.