Фарғона политехника институти

2. Ўрганишнинг тўрт поғонали усули. 
Касб-ҳунар колежларида ўқувчилар ўз танлаган касб кўникмаларини шақллантириш 
имкониятига эга бўлишлари учун махсус фанларни чуқур ўрганишлари керак бўлади. Бунинг 
учун ўқитувчилар махсус фанлар ўқитишнинг ильор усулларини қўллаш орқали таълим 
жараёнини ташкил этишлари муҳим ахамиятга эга. Махсус фанлардан амалий, 
машғулотларни ўтказишда « тўрт поғонали усул» энг самарали усул ҳисобланади. Бу усул 
Ўзбекистон Республикаси, АҚШ ва Европанинг бир қанча давлатлари касб-ҳунар таълимида 
кенг қўлланилади. Бу усулда амалий кўникмаларни ўзлаштириш жараёни қуйидаги тўрт 
босқичда амалга оширилади.
Амалиёт ўқитувчиси ўқувчиларга аввал бажариладиган кичикроқ бир ишни беради, 
сўнгра қандай тартибда бажарилишини амалда кўрсатади. Кейин ўқувчи шу ишни
кўрсатилган тарзда қайтариши (иммитация) керак. Ўқувчи қайтариб бажараётган пайтда 
амалиёт ўқитувчиси унинг хатоларини тўғрилаб туради. Ўқувчи ушбу машқни бир неча 
маротаба қайтариши керак. Мисол тариқасида тўрт поғонали усул доирасида касб-ҳунар 
коллежларининг енгил саноат йўналишлари учун ўтиладиган «Тикувчилик корҳоналарининг 
жиҳозлари ва ускуналари» фани бўйича амалий машғулотлар қандай ўтказилишини кўриб
чиқамиз. 
1-поғона – тушунтириш - қизиқтириш-маълумот бериш. Машғулот ўқувчиларда 
тикувчилик соҳаси ва унга оид замонавий тикув машиналарига қизиқиш уйьотишдан 
бошланади. Сўнгра ўқитувчи ўқувчиларга амалий машғулотни бажариш учун тикув 
машинаси тўғрисидаги маълумотларни, унда бажариладиган тикув жараёнини тушунтиради. 
Бунда ўқитувчи барча ўқув-дидактик материаллардан, масалан, тикув машинасининг 
кинематик схемалари, машинада ишлашга доир кўрсатмалар, созлаш асбоблари ва
газламалардан кўргазмали материаллар сифатида фойдаланиш мумкин. 
Амалиёт ўқитувчиси тикув машинасини ишлатишдан олдин қилинадиган 
тайёргалик ишлари кетма- кетлигини тушунтиради. Тикиш сифатини намойиш этиш 
мақсадига машинанинг тўғри 
созланганлиги ёки унинг ишида содир бўладиган 
нуқсонларни кўрсатиб ўтиши мумкин. 
Тўрт поғонали усул 
Тушунтириш 
Кўрсатилган тарзда такрорлаш 
Машқ қилиш 
Бажариладиган ишни намойиш этиш 
кўрсатиб бериш 

---

68