Фарғона политехника институти

Фикрларни киска ва лўнда ифодалаш. Қиска ва лунда ифодалаш деганда, маъруза 
мазмунининг ортиқча вакт кетмасдан, лунда, аник ва тугри ифодаланиши тушунилади. 
 
бутунлай укув максадга қаратилган; 
 
асосий мазмунига каратилган; 
 
тўғри (бехато) ифодалардан иборат; 
 
мухим ва керақли изохдар билан чекланган. 

---

29 
Рағбатлантириш 
(ситимуллар), Рағбатлантириш (стимуллар) деб маъруза 
таркибидаги шундай қўшимчалар тушуниладики, улар маъруза мазмунини таълим 
олувчиларга жонлирок килиб беради ва шу оркали уларнинг эътиборини кизикишини 
таъминлайди. Рағбатлантиришга қуйидагилар ёрдамида эришилади: 
 маъруза мазмунларини тўғри кизикарли фактлар, масалан урф-одат, хикоя ёки 
мигомиир срнамида аниклаштириш; 
 таассуротли гапириш айтилаётган фикрларни кургазмали тарзда етказиш 
(визуаллаштириш); 
 қиёсларда ракамлар ва фактларни ишлатиш; 
 таълим олувчиларга мос кизикарли ифодаларни танлаш шахсий фикрни билдириш; 
 тингловчиларнинг фикр-мулохазаларидан фойдаланиш. 
Маърузанинг тузилиши (структураси) 
Маъруза одатда уч кисмдан: кириш, асосий ва якуний кисмдан иборат бўлади (6.1-чизма). 
 
 
 
"Маъруза" методинниг боскичлари куйидагилардан иборат: 
1. Кириш қисми: 
 Кутлаш; 
 Мавзу; 
 Максад; 
 Ташкилий саволлар; 
 Мотивация, кизикишни уйғотиш 
2. Асосий кисм: 
 1-асосий фикр; 
 2-асосий фикр; 
 3-асосий фикр ва хоказо. 
3. Якуний кисм: 
 Натижа ва хулоса; 
 Умумлаштириш. 
Таълим олувчилар билан таълим олувчининг биргаликдаги ушбу фаолиятиии
ташкил этишнинг самарали шартлари куйидагилардан иборат: 

---

30 

маърузанинг батафсил режасини тузиш; 

маъруза режасини эшиттириш; 

режанинг хар бир кисмини ёритишдан сўнг кискача умумий хулоса килиш; 

маърузанинг бир қисмидан бошқа қисмига (бўлимига) ўтишда мантиқий 
боғликни таъминлаш; 

муаммоли баён килиш; 

ёзиб олиш зарур бўлган жойларни ажратиш (ёздириш); 

маърузаларни унинг алоҳида битафсил тахлил килиш имконини берувчи
семинар-машғулоғлар ва амалий машғулотлар билан кушиб олиб бориш. 
"Маъруза" методидан фойдаланганда маълумотлар, тушунтиришлар (изохдар) ва 
фактлар самарали равишда тақдим этилади.