Fanning mohiyati

Ilmiy tadqiqot metodologiyasi.
Ilmiy tadqiqotning sifati va natijasi izlanishda qo’llanilgan vosita va usullarga bog’liq. Shu bois fanda tadqiqot vositalari texnologiyalari va usullariga e’tibor har doim katta bo’lgan. O’rganilayotgan obekt qanchalik murakkab bo’lsa uning xossalari va qonuniyatlarini ochish uchun qanday vosita va usulni ishlatish masalasi dastlab hal qilinishi kerak bo’lgan metodologik muammoga aylanadi. Mazkur muammo xususida mulohaza yuritish metodologiyani, ya’ni metodologik bilim darajasini tashkil qiladi.
Metodologik fikrlash va uslubiy aniqlik bo’lmasa izlanishlar behuda, samarasiz hatti harakatlar ulushi ko’payib ketadi. Shu bois fanga jiddiy aniq maqsad bilan qadam qo’ygan kishi tadqiqot olib boorish shakllari , vositalari, yo’llari va metodlari haqida mumkin qadar aniq tasavvurga ega bo’lishi tadqiqot usulini ishlab chiqishi kerak. Faqat shundagina tadqiqotchilik faoliyati izchil oqilonalik , tejamkorlik va samarali bo’lish hislatlariga ega bo’ladi, izlanish esa kashfiyot yoki ixtiro bilan yakunlanadi.


30. Ilmiy bilish mеtodlari va ularning asosiy turlari.
Ilmiy bilish
Ilmiy bilish-oddiy bilishdan farq qilib, u borliqdagi predmet va hodisalarning qonuniyatlarini, uning mohiyatini bilish. Epistemologiya ilmiy bilish to’g’risidagi fandir.
Fanlar ilmiy bilishning shakllaridir. Ilmiy bilish ko’plab umumiy, xususiy va alohida konkret ilmiy metodlar yordamida vujudga keladi.
Fanlar borliq va uning turli ko’rinishlari: tabiat, jamiyat, inson tafakkuri to’g’risidagi ilmiy bilish jarayonida yuzaga kelgan bilimlar tizimlaridan iborat.
Ular insonlarning borliqni bilishi, o’rganishi va o’zlashtirishining o’ziga xos nazariy shakllari bo’lib, o’zlarida moddiy va ma’naviy omillarni birlashtiruvchi ko’p qirrali ijtimoiy hodisadir.
ILMIY BILISH SHAKLLARI
Ilmiy dalil
Ilmiy bashorat
Ilmiy muammo
Ilmiy taxmin
Ilmiy qonun
Ilmiy kasfiyot
Ilmiy nazariya