Fan/modul kodi

l-rasm.
 Tijorat banklari tarkibiy tuzilishining namunaviy ko'rinishi 
Tijorat banklari faoliyati uning boshqaruv organlari tomonidan amalga 
oshiriladi. Bankning boshqaruv organi quyidagilar hisoblanadi: 

aksiyadorlar umumiy yig‘ ilishi; 

bank Kengashi (kuzatuv kengashi) ; 

bank Boshqaruvi. 

---

222 
Markaziy bank tijorat banklariga bank operatsiyalarini amalga oshirish 
uchun litsenziya berish yuzasidan qaror qabul qilishda asosiy omil bo‘ lib 
quyidagilar hisoblanadi: 
-
biznes rejaning maqbulligi; 
-
kapitalning adekvatligi; 
-
daromadlilikning kelgusi istiqbollari; 
-
ko‘ zda tutilayotgan rahbaming malakasi va obro‘ -e’ tibori; 
-
bankni ochish uchun taqdim etilgan hujjatlaming amaldagi qonunchilikka 
muvofiqligi; 
-
monopoliyaga qarshi choralar. 
Dastlab tashkil etilayotgan banklaming ustav kapitalida bank-laming ishtirok 
etishiga yo‘ l qo‘ yilmaydi, xorijiy kapital ishtirokidagi banklar va shu’ ba 
banklami tashkil etish hollari bundan mustasno. 
Tashkil etilayotgan bankning ustav kapitalida bir aksiyadoming ulushi 
yigirma foizdan ortsa Markaziy bankdan oldindan rozilik olinishi lozim.Bir 
aksiyador yoki o‘zaro bogTangan aksiyadorlar guruhining tijorat banki ustav 
kapitalidagi ulushi ustav kapitali umumiy miqdorining 25 foizidan ortiq boTishi 
mumkin emas. 
Yangidan tashkil etilayotgan tijorat banklarining muassislari moliyaviy 
jihatdan barqaror bo’ lishlari lozim. Muassislaming moliyaviy barqarorligi 
quyidagi omillar bilan belgilanadi: 
•
balansning nolikvidligi; 
•
toTovga qobiliyatsizlik yoki bankrotlik; 
•
yuridik shaxs rasmiy ravishda bankrot deb eTon qilinishidan qat’ i nazar 
uning passivlari aktivlaridan oshib ketishi; 
•
yuridik shaxs taqdim etgan shaxs zamr hoilarda ustav kapitalini oshira 
olmasligini ko‘ rsatsa; 
•
bankda mulk sotib olinishi ko‘ zda tutilishi natijasida bankka yoki uning 
omonatchilariga moliyaviy xavf solinishi mumkinligini ko‘ rsatuvchi 
boshqa hollar maTum boTsa. 

---

223 
Tijorat banklarini tashkil etishda barcha shaxslar ham ishtirok etishi 
maqsadga muvofiq kelmaydi. Bunday shaxslar tarkibiga: 

bankrotlikka uchragan yuridik shaxsning sobiq rahbarlari, boshqamvi va 
kuzatuv kengashi a’ zolari yoki yirik ishtirokchisi va yuridik shaxsning bankrotligi 
ulaming harakatlari oqibatida yuzaga kelganligi faktlari ma'lum bolsa; 

o‘ zining ishbilarmonlik va shaxsiy xattiharakatida ishlarni noto‘ g‘ ri 
boshqarish va vijdonan yuritish mumkin emasligini namoyish qilgan shaxslar; 

offshor hududlarda ro‘ yxatga olingan norezident yuridik shaxsiar; 

davlat hokimiyati organlari, mahalliy boshqaruv organlari, jamoat 
birlashmalari, jamoat fondlari, byudjetdan tashqari fondlar, byudjet muassasalari 
va tashkilotlari, agar boshqa holat qonunlarda ko‘ zda tutilmagan bo‘ lsa. 
Yangidan tashkil etilayotgan tijorat bankiari quyidagi ta’ sis hujjatlarini 
Markaziy bankka taqdim etishi lozim: 
a)
muassislar tomonidan imzolangan va ulaming muhrlari bilan tasdiqlangan 
ta’ sis shartnomasi; 
b)
muassis — aksiyadorlar yig‘ ilishi tomonidan tasdiqlangan va bank 
Kengashi raisi tomonidan imzolangan bank ustavi; 
d) ta'sis yig‘ ilishining bayoni. Bu hujjatda bankni tashkil etish, ustav kapitali 
miqdori, ustav va biznes - rejani tasdiqlash, bank Kengashi, taftish komissiyasi va 
boshqaruvini saylash to‘ g‘ risidagi qaror bo‘ lishi lozim. 
Mustaqillikka erishgandan hozirgi kungacha boigan davrda turli mulk 
shaklidagi qator banklar tashkil etildi, ulaming asosiy qismi mamlakatimiz moliya-
kredit bozorida samarali faoliyat yuritib kelmoqda. 
Mamlakatimizda bozor munosabatlarining takomillashuvi va iqtisodiy 
islohotlaming chuqurlashuvi natijasida ulaming ayrimlarini maqomi o‘ zgartirildi, 
ayrimlari boshqa banklarga qo‘ shilib yoki umuman faoliyatini to‘ xtatdi. 2018 yil 
1 yanvar holatiga mamla-katimizda jami 28 ta tijorat banklari tashkil etilgan 
bo‘ lib, ulaming uchtasi davlat banki, beshtasi xorijiy kapital ishtirokidagi 
qo‘ shma banklar, 8 tasi xususiy banklar, qolganlari aksiyadorlik tijorat banklari 
hisoblanadi. 

---

224 
Xulosa qilib aytganda, tijorat banklar iqtisodiyotning muhim moliyaviy 
“ qon tomirlari” hisoblanib, ularning faoliyatini tashkil etish va nazorat qilish 
mamlakatning tegishli qonun va me’ yoriy hujjatlari asosida amalga oshiriladi. 
Mamlakatimizda bu boradagi jarayon doimiy ravishda rivojlanib va 
takomillashib bormoqda.