Fan/modul kodi

“ uzun” mablag‘ lar
hisoblanadi. 
Xalqaro bank amaliyotida depozit bo‘ lmagan resurslar tarkibida asosiy 
yirik manbalardan biri qimmatli qog‘ ozlar hisoblanadi. Banklar moliyaviy 
resurslarni shakllantirish maqsadida aksiya, obligatsiya, depozit va jamg‘ arma 
sertifikatlarini muomalaga chiqaradi. SHuningdek, tijorat banklari uzoq muddatli 
resurslarni shakllantirishda ipoteka va subordinar qimmatli qog‘ ozlarni 
muomalaga chiqarish orqali resurslarni shakllantirish bilan bog‘ liq operatsiyalarni 
ikkita guruhga ajratish maqsadga muvofiq hisoblanadi. 
Birinchi guruhga, tijorat banklari ustav va qo‘ shimacha kapitalni 
shakllantirish maqsadida aksiya subordinar qimmatli qog‘ ozlarni muomalaga 
chiqarish bo‘ yicha opreatsiyalari, ikkinchi guruhga esa qisqa va uzoq muddatli 
resurslarga bo‘ lgan ehtiyojni qoplash uchun obligatsiya va ipoteka qimmatli 
qog‘ ozlari, depozit va jamg‘ arma sertifikatlari bilan bog‘ liq operatsiyalari 
kiradi. 
AKsiya va sertifikatlarning bozor bahosi ortib borishi ularning oldi-sotdisiga 
ijobiy tasir ko‘ rsatadi. Ko‘ pchilik hollarda tijorat banklari o‘ z aksiyalari va 
sertifikatlarining ikkilamchi qimmatli qog‘ ozlar bozoridagi bahosini oshirish 
maqsadida investitsion kompaniyalar orqali investor sifatida ham maydonga 
chiqish mumkin.Tijorat banklari aksiyalari va sertifikatlarining bozor bahosi 
moliya borzoridagi mavjud talab va taklif asosida o‘ rnatiladi. Aksiya va 
sertifikatlarning nominal va bozor bahosi o‘ rtasidagi farq ijobiy yoki salbiy 
bo‘ lishi mumkin. Agar ushbu farq ijobiy bo‘ lsa, tijorat banklari moliyaviy 

---

234 
jihatidan barqaror va raqobatbardosh ekanligidan dalolat beradi. Mazkur holat 
banklarning qimmatli qog‘ ozlar orqali resurslarni oshirishga ijobiy tasir 
ko‘ rsatadi. Tidorat banklari aksiya va sertifikatlarning bahosiga tasir qiladigan 
asosiy omillardan biri ularga to‘ lanadigan dividend va foiz to‘ lovlari 
hisoblanadi. Aksiya va sertifikatlarga to‘ lanadigan to‘ lovlar miqdorining 
yuqoriligi va barqarorligi banklarning qimmatli qog‘ ozlar bozoridagi emitent 
nufuzini oshirishga bevosita tasir ko‘ rsatadi. CHunki bozor iqtisodiyoti sharoitida 
har qanday faoliyatining asosida iqtisodiy foyda olish yotadi.SHuni alohida 
takidlash mumkinki, tijorat banklari qimmatli qog‘ ozlar bozoridagi emitent, 
investor yoki vositachi sifatidagi ishtirokiga iqtisodiyotdagi inflyasiya darajasini 
inobatga olish mumkin. TIjorat banklari mablag‘ lari ikkinchi yirik manbasini 
ularning kapitali tashkil etadi. Bank kapitali tarkibida ustav kapitalining tashkil 
topishi va barqarorligi jihatidvan muhim moliyaviy manba bo‘ lib hisoblanadi.