Fan/modul kodi

Uchinchi funksiyasi, 
xo 'jalik subyektlari pul hisob
— 
kitoblarini amalga 
oshirishda vositachi
hisoblanadi. Iqtisodiyotda faoliyat yuritayotgan xo‘ jalik 
subyektlari kun davomida bir necha yuz minglab turli darajadagi pul aylanmalarini 
(asosan naqdsiz pul ko‘ rinishida) amalga oshiradi. Banklaming bevosita ishtiroki 
(vositachiligi) natijasida ushbu o'tkazmalar jo‘ natuvchidan oluvchiga etib boradi. 
Shuningdek, banklar pul o‘ tkazmalari orqali iqtisodiyotning turli tarmoqlariga 
kapitalni joylashtiradi va kredit liniyalari ochadi. Bularning barchasi banklaming 
pul hisob-kitoblami amalga oshirishda vositachilik funksiyasi orqali bajariladi va 
tartibga solinadi. Banklaming pul aylanmasini tartibga solish funksiyasi orqali 
Markaziy bank iqtisodiyotdagi tovar massasi va pul massasi o‘ rtasidagi o‘ zaro 
muvozanatlikni 
ta'minlaydi. 
Ma’ lumki, 
ushbu 
muvozanatning 
buzilishi 
iqtisodiyotda inflyatsiya darjasini ortib ketishi yoki pul taqchilligini vujudga 
kelishiga olib keladi. Shu bois ham Markaziy bank o‘ zining pul-kredit 
instrumentlari orqali pul aylanmasi uchun zarur bo‘ lgan to‘ lov vositasining 
miqdorini tartibga solib turadi. 
Kredit mablag ‘ larni muomalaga chiqarish banklarning 
to ‘ rtinchi 
funksiyasi
hisoblanadi.Ta'kidlash joizki, ushbu funksiyani barcha banklar bajarish 
huquqiga ega emas.Bozor iqtisodiyoti sharoitida muomalaga kredit pullami 
chiqarish Markaziy bank zimmasiga yuklatilgan.Markaziy bank muomalaga 
chiqarayotgan pul massasini mamlakatda yaratilayotgan tovar massasiga nisbatan 
muvozanatligini ta’ minlashga e'tibor qaratadi. Markaziy bankning ushbu 
funksiyani samarali bajarayotganligi milliy valyutaning sotib olish qobiliyatini 
mustahkamligi va inflyatsiya darajasining pastligi belgilaydi. 

---

228 
Demak, tijorat banklari kredit pullarini muomalaga emissiya qilish huquqiga 
ega 
emas, 
ular 
muomaladagi 
mavjud 
pul 
hajmi 
doirasida 
faoliyat 
yuritadi.Muomaladagi pul massasining hajmini o‘ zgarishiga tijorat banklari 
bevosita ta’ sir qila olmaydilar, bunga faqat Markaziy bankning huquqi mavjuddir. 
Iqtisodiy va moliyaviy maslahatlarni berish