Fan/modul kodi

TIJORAT BANKLARINING NOANANAVIY OPREATSIYALARI 
Bozor iqtisodiyoti sharoitida tijorat banklari mijozlarning moliyaviy 
xizmatlarga bo‘ lgan ehtiyojlarini qondirish va foyda manbasini oshirish 
maqsadida qator noananaviy opreatsiyalarni ham bajaradi. Bunday opreatsiyalar 
sirasiga: faktoring, kontokorrent (overdraft), forfeyting, trast kabi operatsiyalarni 
kiritish mumkin. 
Faktoring operatsiyalari 
Faktoring operatsiyalarida banklar tovar sotib oluvchining qarz hujjatlarini 
sotib oladi, unda asosan uchta tomon ishtirok etadi. Birinchisi, faktor-vositachi, 
bankning faktoring opreatsiyalarini bajaruvchi bo‘ limi. Odatda rivojlangan 
mamlakatlar tajribasida faktoring opreatsiyalarini amalga oshirishga ixtisoslashgan 
faktoring kompaniyalari tashkil etish amaliyoti ham mavjud. 
Ikkinchisi, mijoz (tovar sotib oluvchi yoki xizmat ko‘ rsatuvchi), faktor-
vositachi bilan kontrakt tuzuvchi sanoat va savdo firmasi. 
Uchinchisi, tovar sotib oluvchi. Mijoz sotilgan tovar yoki ko‘ rsatilgan 
xizmatlar uchun olinishi kerak bo‘ lgan pul mablag‘ larni talab qiluvchi hujjatlar 
asosida “ faktor-vositachi” bilan faktoring operatsiyasi bo‘ yicha shartnoma 
tuzadi. Faktor-vositachi imzolangan faktoring operatsiyasi asosida, malum 
komission to‘ lov hisobiga mijozga sotilgan tovar yoki ko‘ rsatilgan xizmatlarga 
to‘ lovlarni amalga oshiradi.Soddaroq qilib aytganda, faktor-vositachi mijozdan 
tovar sotib oluvchiga mablag‘ larni to‘ lash bilan bog‘ liq to‘ lov hujjatlarini 
komission to‘ lov asosida “ sotib oladi” . 
Faktor-vositachi mijoz bilan faktoring operatsiyasini imzolayotganda tovar 
sotib 
oluvchining 
moliyaviy 
holatini 
odilona 
baholashi 
juda 
muhim 
hisoblanadi.Bunda agar sotib oluvchining moliyaviy holati yomonlashib, faktoring 
operatsiyasi bo‘ yicha faktor-vositachi tomonidan mijozga to‘ lagan summani 
to‘ loy olmasa, ushbu zarar faktor-vositachining gardaniga tushadi. 

---

240