Fanidan o‘quv uslubiy majmua

UGLERODNING YUQORI HARORATLI YONISH JARAYONIDA QUYIDAGI REAKSIYALAR KECHISHI MUMKIN:
“quruq gazlashtirishda” “ho’l gazlashtirishda”
1) C +O₂ = CO₂ + q₁ 3’) C + H₂O = CO + H₂ + q`<sub>3</sub>
2) 2C + O<sub>2</sub>= 2CO + q<sub>2</sub> 3’’) C<sub>2</sub> + 2HO<sub>2</sub> = CO<sub>2</sub> + 2H<sub>3</sub> + q``
3) C + CO<sub>2</sub> = 2CO + q<sub>3</sub> 3’’’) C + 2H<sub>2</sub> = CH<sub>4</sub> + q```<sub>3</sub>
4) 2CO + O<sub>2</sub> = 2CO<sub>2</sub> + q<sub>4</sub> 4’ ) 2H<sub>2</sub> + O<sub>2</sub> = 2H<sub>2</sub>O + q`₄
4’’) CH₄ +2O₂ = CO₂ + 2H₂O + q``₄
4’’’) CO + H₂O = CO₂ + H₂ + q```₄

Bilamiz	Bilishni xoxlaymiz	Bildik
Qattiq yoqilg’ining yonishi geterogen jarayon.	Nima uchun?	Qattiq yoqilg’ining yonishida kimyoviy reaksiyadan oldin reaksiyaga kirishuvchi sirtlarga oksidlovchining keltirilish jarayoni yuz beradi. Demak, qattiq yoqilg’ining yonishi yoqilg’i sirtiga turbulent va molekulyar diffuziya orqali kislorodni keltirish va unda kimyoviy reaksiyalardan iborat ikki bosqichdan tashkil topgan murakkab geterogen fizik-kimyoviy jarayondir.

Geterogen reaksiyaning kechish chegaralari.
(1-1’- kinetik ; 2-2’ - oraliq; 3-3’- diffuzion )

OKSIDLARNING KEYINGI HOLATI JARAYONINING KECHISH SHAROITLARIGA VA AYNIQSA, HARORATGA BOG’LIQ BO’LADI. UGLEROD ZARRACHALARINING TA’SIRLANISH SXEMASI.

11	«SUYUQ YONILG’I YONISHINING XUSUSIYATLARI»

BUG’LANISH SIRTIGA DIFFUZION MASH’ALA TARATAYOTGAN NURLANISH JADDALIGI VA YONISHNING MASSA TEZLIGI. Yonilg’i Zichlik r/sm^3, Yonishning massa tezligi kg/m^2soat Nurlanish jadalligi kVt/m^2 Kerosin 0,845 49,33 12,1 Avtobenzin 0,77 80,85 14,3 Benzol 0,875 45,37 23,3 Metil spirti 0,80 57,60 19.7 Erkin sirtdan yonayotgan suyuq yonilg’ilarning spesifik xususiyati shundan iboratki, juda katta kimyoviy to’la yonmaslikning mavjudligi va har bir yonilg’i uchun bu kattalikning o’z qiymatiga ega ekanligidir: spirt uchun q3=5,3 , benzin 12,7 , kerosin q3 = 17,7 , benzol uchun q3 = 18,5 .

Bilamiz	Bilishni xoxlaymiz	Bildik
Mazut energetik yoqilg’i.	Mazutning to’liq yonishi qanday ta’minlanadi?	Mazutning to’liq yonishini jadallashtirish uchun: 1. Yaxshi purkash; 2. Havo va mazutning oldindan qizdirilishi mazutni gazlashtirishga va natijada uni yoqish va yondirishga qulaylik yaratadi; 3. Yonish uchun zarur bo’lgan havo mash’al markaziga berilishi kerak; 4. Yoqish moslamasining rasional konstruksiyasi yordamida yonilg’i va havoning yaxshi aralashishini ta’minlash zarur; 5. Mash’aldagi harorat yetarlicha yuqori darajada ushlab turilishi kerak va yonish jarayonining jadal tugallanishini ta’minlash uchun mash’ala oxiridagi harorat 1000-1050 ^0S dan past bo’lmasligi kerak; 6. Mash’alning rivojlanishi uchun yetarlicha zona ta’minlanishi kerak, chunki yonish mahsulotlari yonish jarayoni tugaguncha bug’ generatorining sovuq yuzalariga urilganda harorat pasayib ketib, erkin uglevodorod qurumining to’la yonmagan zarrachalari oxirigacha yonmasligi mumkin.

Termik parchalanish jarayonida hosil bo’ladigan yuqori molekulali uglevodorodlar qiyin yonadi. Uglevodorodlarning yonishi, ularning o’ziga kislorodni biriktirib spirt va aldegidlarni hosil bo’lishidan boshlanadi. Hosil bo’lgan mahsulotlar yoki oksidlanadi, yoki formaldegidlar paydo bo’lguncha parchalanadi.
CH₃OH + O₂  HCHO + H₂O
CH₃CHO + O₂  HCHO + CO + H₂O
Hosil bo’lan formaldegid kislorod ortiqligiga qarab quyidagi 3 ta reaksiyadan biriga kirishadi:
1. Kislorod yo’qligida vodorod va uglerod oksidiga parchalanishi ro’y beradi.
CH₂O  CO+H₂
2. Kislorod borligida vodorodning to’liq yonish mahsuloti ajrab chiqishi bilan qisman oksidlanishi ro’y beradi.
CH₂O + 1/2 O₂  H₂O + CO
3. Kislorod ko’p miqdorda bo’lsa, formaldegid to’liq yonadi.
CH₂O + O₂ + H₂O + CO₂