Fanidan O‘quv metodik majmua

Umumiy shamollatish
. Sanoat korxonalari ishlab chiqarish binolarida ajralib chiqayotgan har xil zararli 
moddalarni shamol yo‘nalishtirish vositasi bilan birgalikda chiqarib yuborishning imkoniyati bo‘lmasa, yoki 
ajralib chiqayotgan moddalar texnologik jarayonning hamma uchastkalaridan ajralib chiqayotgan bo‘lsa, 
unda yakka tartibdagi shamollatish vositalarini qo‘llash imkoniyati yo‘qoladi. Ana shunday hollarda umumiy 
shamollatish usulidan foydalaniladi. Umumiy shamollatish vositasini zararli moddalar yoki issiqlik eng ko‘p 
ajralib chiqayotgan zonaga o‘rnatish kerak. 
 

---

50 
6.1 - rasm. So‘rish qurilmasi. Chapdagi -to‘g‘ri; o‘ngdagi -noto‘g‘ri. 
Sanoat korxonalari xonalarida ajralib chiqadigan zararli omil faqat issiqlik bo‘lsa, unda hisoblab 
almashtiriladigan havo miqdori quyidagi formula bilan aniqlanadi. 
Bu yerda G1 - chiqarilib tashlanishi kerak bo‘lgan havo miqdori, kg/s; 
Qort - ortiqcha issiqlik miqdori. 
Issiq sharoit uchun issiqlik balansini quyidagicha yozish mumkin. 
tT 

10oC, Qort = 

Q + Qrad – (Q1+Q2+Q3 +Q4). 
O‘rtacha va sovuq davr uchun, 
tT

10oC, Qort=

Q– (Q1+Q2+Q3+Q4+Q5+Q6). 
Bunda 

Q - xonadagi hamma issiqlik manbalaridan ajralayotgan issiqlik miqdori, kkal/soat; 
Tabiiy shamollatish
. Tabiy shamollatish tashqaridan bino ichiga kirgan sovuq havo bino ichidagi 
issiqlik hisobiga issiqlik qabul qilib, isigandan keyin hajmi kengayganligi sababli engillashib binoning yuqori 
tomonlariga qarab harakatlanadi va agar biz binoning yuqori qismida havoning chiqib ketishi uchun truba 
yoki tirqishlar hosil qilsak unda biz havoni tashqariga chiqarib yuborish imkoniyatiga ega bo‘lamiz. Bu
jarayon har qanday sanoat korxonasi binosida, shuningdek qar qanday binoda, ayniqsa, sovuq faslda uzluksiz 
davom etadi va bu hodisani aeratsiya deb yuritiladi.
Sanitar normalarga mos holda barcha xonalar tabiiy shamollatish mo‘ljallangan bo‘lishi kerak. Xonada 
havoning tabiiy harakatlanishi havodagi zichliklarning farqiga ko‘ra va tashqi havo bilan ichki havo bosimi 
farqlari hisobiga yuz beradi. 
Tabiiy shamollatish xonalarning chiqarish kanallari, shaxtalari va darchalari orqali amalga oshiriladi. 
Bular o‘z navbatida, xonadan katta hajmdagi havoni chiqarish va unga kiritishni mexanik shamollatkichlarsiz 
amalga oshiradi va bundan tashqari u mexanik shamollatish tizimidan arzondir. Tabiiy shamollatish issiq 
sexlardan ortiqcha issiqlikni chiqarishning eng yaxshi vositasi hisoblanadi. (6.2-rasm). Bu shamollatishning 
kamchiligi haroratiga, shamolning kuchi va yo‘nalishiga, tabiiy havo almashinishi qurilmalarini ishlash 
harakteriga ko‘ra tashkillashtirilgan va tashkillashtirilmagan turlarga bo‘linadi.