Fanidan O’quv – uslubiy majmua

Jarohatlangan joyidan qon ketganda birinchi tibbiy yordam

Qon ketishi- bu qon tomir butunligini buzilishi oqibatida yoki ba’zi bir
kasallikning asorati sababli yuzaga keladigan jarayondir.
Jarohatlangan joydan qon ketishining quyidagi turlari mavjud:



kapilyar- yuzaki jarohatlarda ro‘y beradi, qon kam tomchilab kelishi

bilan xarakterlanadi. Qon ketishini to‘xtatish uchun dokani ushlab, bosib

turishning o‘zi kifoyadir;







venoz- qon to‘q qizil rangdagi oqim bilan oqib keladi;
arterial- qon alvon tusda, yuqoriga favvoradek oqadi;

aralash-jarohatlanishda ham arterial va ham vena shikastlangan bo‘lsa

sodir bo‘ladi. Bu holat chuqur jarohatlanishlarda kuzatiladi.

272

Jabrlanuvchining oyoq-qo‘llari venasi zararlanganida gid ularni yuqoriga

qaratib, bosuvchi steril boylam qo‘yish shart. Qon ketishni to‘xtatishda bu usul

qo‘l kelmasa, u holda jarohatlangan sohaning pastidan jgut bilan bog‘lab qo‘l-
oyoqni bukish lozim.

14.3-rasm. Jarohatlangan joydan qon ketganda birinchi

tibbiy yordam

Arterial qon ketishini ham venoz qon ketishini to‘xtatgan kabi to‘xtatish

mumkin. Yirik arteriyadan qon ketganida (bosuvchi boylam qo‘yilishi yetarli

bo‘lmaganda) qon ketayotgan sohaning tepasidan jgut bog‘lash lozim.

Gid jgut boylangan vaqtni qayd qilib, ma’lumotni boylov materialining tagiga

qo‘yishi shart. Boylangan jgut 1,5-2 soatdan ortiq turmasligi kerak, chunki bu

to‘qimalarning o‘limiga olib kelishi mumkin.

Jgut boylangan joyda og‘riq yuzaga kelsa, u holda jgutni 10-15 daqiqaga

ochish mumkin. Buning uchun jarohatlangan sohadagi arteriyani barmoq bilan

bosib, jgut asta-sekinlik bilan qo‘yib yuboriladi va 10-15 daqiqa o‘tgach jgut

qaytadan bog‘lanadi. Bir soat o‘tgach jabrlanuvchi og‘riqni ko‘tara olgan taqdirda

jgutni 10-15 daqiqa yana olish mumkin. O‘rta og‘ir va kuchli qon ketishlarda

jabrlanuvchini zudlik bilan tibbiy muassasaga olib borish shart.

273

Burundan qon ketganida jabrlanuvchini o‘tqizib, burunga muzdek malham

qo‘yib, 4-5 daqiqa burunni bosib turish kerak. Agar qon ketishi to‘xtamasa,

ohistalik bilan qon ketayotgan joyga 3% perekis vodorodga namlangan tampon

yoki paxta qo‘yib, 2,0-2,5 soat o‘tgach olish mumkin. Qon ketishini to‘xtata

olmagan taqdirda bemorni tibbiy muassasaga («o‘tirgan» holatda) yetkazish yoki
tibbiyot xodimni chaqirish shart.
Aralash qon ketishlarda birinchi shifokorgacha tibbiy yordamda yuqorida

qayd qilingan barcha tadbirlarni o‘z ichiga oladi (jabrlanuvchini tinchlantirish,

sovuq narsa qo‘yish, bosuvchi boylam qo‘yish).