Fanidan mavzular majmuasi

Bosh skelet.
Bosh skeleti 2 qismga ajratiladi: miya qutisi suyaklari va yuz suyaklari. Bolalarda bosh skeletining yuz qismi miya qutisi qismiga nisbatan kichikroq, bolaning yoshi ortishi bilan bu farq yo‘qolib boradi. Bosh skeleti bolaning 2 yoshgacha bir tekis o`sadi. Bolaning 1,5 yoshida kalla suyaklaridagi likildoqlar to`liq suyaklashadi. 4 yoshida miya qutisining choklari hosil bo`ladi. Kalla suyaklari 3 – 4 yoshda, 6 – 8 yoshda, 11 – 15 yoshgacha tez o`sadi. Bu o`sish 20 – 30 yoshgacha davom etadi.


Mavzu: Ovqat hazm qilish tizimi fiziologiyasi va ovqatlanish gigiyenasi


Reja:

1. 
   Ovqat hazm qilish tizimi fiziologiyasi
   

2. 
   ovqatlanish gigiyenasi
   

2. 
   Yod va temir tanqisligi kasalliklari
   

Odam hayot faoliyatini saqlashi, mehnat qilishi, oo’sib, rivojlanishi uchun tashqi muhitdan ovqat moddalarini qabul qiladi.

Odamning xazm qilishi kanali 8-10 m. uzunlikda boo’lib, unga: ogo’iz boo’shligo’i va undagi organlar halqum, qizil oo’ngach, oshqozon, ingichka va yoo’go’on ichaklar, yirik bezlardan jigar, me‘da osti bezi kiradi.

Ovqatning tarkibida oqsillar, yoglar, uglevodlar, vitaminlar, mineral tuzlar va suv boo’ladi.

Ogo’iz boo’shligo’ida ovqat tishlar yordamida mexanik maydalanadi, soo’lak bezlaridan ishlab chiqarilgan soo’lak yordamida qisman ximik parchalanadi, ovqat luqmasi soo’lak bilan aralashadi.

Ogo’iz boo’shligo’i

Tishlar yuqorigi va pastki jar suyaklariga mahkamlangan boo’lib, har bir tish koronka, boo’yni va ildiz qismlari bori. Katta odamlarda tishlar 32 ta boo’lib, 16 tadan joylashgan, yarmisida 2 ta kurak, 1 qoziq, 2 kichik va 3 katta oziq tishlari bor. Uchinchi katta oziq tishlari aql tishlari deb yuritiladi.

Sulak bezlariga til osti, jago’ osti, quloq osti bezlari kiradi. Sulak bezlaridan sulak tinimsiz ishlab chiqariladi. Sulak shartsiz, shartli reflekslar asosida ajraladi.

YUtish murakkab fiziologik protsess boo’lib, nerv markazi uzunchoq, miyada joylashgan. Ovqat luqmasi chaynalib, sulak bilan aralashgandan soo’ng, silliqlanib til yordamida halkumga oo’tkaziladi. Ovqat yutilgandan soo’ng qizil oo’ngach orqali oshqozonga oo’tadi.

Bolaning 6-8 oyligidan boshlab, sut tishlari chiqa boshlaydi. Avval 6 oylikdan sut tishlari chiqa boshlaydi. Ular 20 ta boo’ladi: 2ta kurak, 1ta qoziq, 2 ta kichik oziq tishlari. Sut tishlari 6-7 yoshdan boshlab doimiy tishlar bilan oo’rin almashinadi. Bolaning 7 yoshida birinchi katta ozik tishi, 8 yoshida 1nchi kesuvchi tishi, 9 yoshida 2 chi kesuvchi, 10 yoshda 1 chi kichik oziq tishi, 13-16 yoshida katta ogo’iz tishi, 11-15 yoshida 2 chi oziq tishlar; 18-30 yoshida 3 - oziq tishlar chiqadi.

Gigienasi: Uxlashdan avval tishlarni chutka va poroshok bilan tozalash, ovqatlangandan soo’ng ogo’izni iliq sovuq suv bilan chayqash zarur. Bolalar juda sovuq yoki juda issiq ovqatlarni iste‘mol qilishi, tishi bilan qattiq narsalarni maydalashi mumkin emas. Bolalarning 11-12 yoshida ovqat moddalariga bir sutkada 200 sm³ ovqatdan tashqari vaqtida 400-600 sm³ sulak ajraladi.