Fanidan mavzular majmuasi

Ovqatlapish tartibi va ovqatlanish gigienasi

Bolaning bir kunda eydigan ovqati shu vaqt ichida sarf etilgan energiya oo’rnini qoplashi va oo’sishni ta‘minlashi kerak. Bolalarni ovqatlantirishda ovqat tarkibidagi mahsulotlar nisbatini olish kerak. Umumiy ta‘lim maktablarida va maktab internatlarida birinchi smenadagi oo’quvchilarga ertalabki nonushta 7.30dan 8gacha bir kunlik ratsionning 25%, ikkinchi nonushta 11-12 da ratsionning 15-20% ni, maktabdan qaytgandan soo’ng tushlik eyishi kerak, bu ratsionning 35% tashkil etadi, kechki ovqat 19-20 da ovqat ratsionini 2025% tashkil etishi kerak.

Oziqa moddalari energiya manbai va qurilish materiali hisoblanadi. SHuning uchun ular too’la qimmatli ovqat eyishlari kerak. SHundagina ular yaxshi oo’sadi, turli kasalliklarga chidamli boo’ladi. Bolalar ovqati barcha zaruriy moddalardan, oo’simlik va xayvon mahsulotlaridan, sifatli mahsulotlardan va etarli darajada boo’lishi, too’q tutishi kerak. Ovqatlanish tugo’ri tashkil qilish katta ahamiyatga ega. oo’rta maktab oo’quvchilari 4 marta ovqatlanishlari, nimjon bolalar tez-tez ovqatlanishlari zarur. Ovqatlanishda shaxsiy gigienaga, stol atrofida oo’zini tutishga, dasturxon goo’zalligiga rioya qilish kerak. Xayotda ovqatdan zaxarlanish koo’p uchrab turadi. Zaxarlanish bakterial va bakteriyasiz turlariga boo’linadi. Bakterial zaxarlanish turiga salmonellyoz kiradi. Bu salmonellalar tushgan ovqatni eganda rivojlanadi. Bu ovqat turlariga goo’sht, tuxum, sut mahsulotlari kiradi. Bundan tashkari pichoq taxtalar, stollarda, qoo’lda bu mikroblar boo’lishi mumkin. Ular pashsha, sichqon, kalamush, it, mushuk orqali ham yukadi. Zaxarlanish belgilari: bir kun oo’tkach oo’t rufagi atrofida og-riq paydo boo’ladi, qusadi, ich ketadi, bosh ogo’riydi, tirishishadi, sovuq ter bosadi.

YOD VA TEMIR TANQISLIGI KASALLIKLARI

Yod tanqisligi kasalliklari insonning eng ko‘p tarqalgan yuqumli bo‘lmagan xastaliklari sirasiga kiradi. Jahon sog‘liqni saqlash tashkiloti ma‘lumotlariga qaraganda, yod tanqisligi tufayli 800 million aholi qalqonsimon bez (endemik bo‘qoq)ning kattalashishidan, 45 millioni esa – aql zaifligidan aziyat chekmoqda. Yod, qalqonsimon bezning me‘yorida faoliyat olib borishi uchun, gormonlari sintezlashtirish, barcha a‘zolar va tizimlarning rivojlanishiga ta‘sir ko‘rsatuvchi asosiy mikroelement hisoblanadi.

Yod yetishmovchiligi miyaning me‘yorida rivojlanishini buzilishiga olib keladi, minglab odamlar aqliy zaiflikning eng og‘ir darajasi bo‘lmish – kretinizmdan aziyat chekmoqdalar.

Ayni paytda yod tanqisligining holatini nazorat qilish bo‘yicha Halqaro kengash (ICCIDD) tuzilgan. Ular 100 dan ziyod davlatlarni kelishgan holda harakat qilib, oziq-ovqat va uy hayvonlarining ozuqasiga qo‘shishga mo‘ljallangan barcha tuzlarning yodlashtirilishini amalga oshirishga muvaffaq bo‘lindi.

Sotuvda sifatli yodlangan osh tuzining mavjud emasligi, aholi o‘rtasida bo‘qoqni ommaviy profilaktika qilish ishlarida uzilishlar sodir bo‘lmoqda. Bo‘qoq xastaligiga duchor bo‘lgan ayollarda ko‘pincha hayz ko‘rish tsiklining buzilishi, bepushtlik va boshqa anomal (noto‘g‘ri) holatlar kuzatiladi yoki xomlador bo‘lsa bolalar aqli zaif bo‘lib dunyoga keladi.