Деривацион туннел параметрларини танлаш. Гидравлик ва иқтисодий хисоблаш.
Деривацион туннел параметрларини танлашда техник-иқтисодий таққослаш натижасига
кура асосий вариантлар қабул қилинади.
Бунинг учун ишлар ҳажми, қопламалар мустаҳкамлиги, гидравлик режим, фильтрация ва
бошқа ҳисобларини бажариш ва унинг натижаларига кўра, капитал маблағ -К, йиллик
эксплуатация чиқимлари -И
Й
ва ҳисобий ҳаражатлар топилади -З,
З=Е
Н
К+И.
А. Напорсиз туннел.
Гидравлик
ва
иқтисодий
ҳисоблар
деривацион каналларникига ўхшаш. Қиялик
i
Q
C R
P
2
2
2
формуладан туннеллнинг максимал сарфи тинч режимдаги ҳолатида олинади.
Иқтисодий қулай туннел кесими келтирилган ҳаражат З
Т
, аралаш иншоотлар З
С
, йўқолган
энергия ва қувват хисобий нарҳи П ҳаражатлари ҳисобланади.
Туннел ишлари очиқ канал ишидан қиммат бўлганлиги учун энг қулай сув тезлиги
напорсиз туннелда 2,5...3,5 м/с олинади.
Б. Напорли туннел.
Напорли туннел гидравлик жихатдан қувурга ўхшаш. Сувнинг туннелдаги барқарор
ҳаракатида пьезометрик қиялик.
R
C
Q
R
C
J
2
2
2
2
2
формуладан аниқланади.
Пьезометр чизиқ 1 нинг энг баланд нуқтаси бекарор сув ҳаракати ҳисобларидан топилади.
Шунда туннел қопламаси мустаҳкамлигини ҳисоблашга напор топилади. 2-линия энг паст сув
сатҳида қўшилган юкланишида аниқланади. Булардан ташқари туннелга кириш ва чиқиш
отметкасини белгилаш керак, чунки туннелда вакуум бўлмаслигини ва ҳаво сўрилишнинг олдини
олиш керак бўлади.
Иқтисодий фойдали туннел диаметри тенглагич резервуар оптимал параметрларини
аниқлаш орқали ва сув қабул қилиш иншооти ва турбина қувури нарҳининг ўзгариши орқали
олинади.
Напор туннели тўлиқ кесимда ишлагани учун, ўртача йиллик энергия йўқолиши
Э
П
,
Q
КУБ
га пропорционал бўлади:
Э
Q
h dt
П
О
Т
9 81
,
кВт соат/йил,
бунда
87%
R
C
Q
Q
‰
v
a
h
2
2
2
2
2
,
T
Q
m
CP
Q
T
R
C
L
п
Э
3
3
2
2
81
,
9
,
Q
3
- ўртача кубик сув сарфи;
Т -
туннел ўртача йиллик ишлаш соати.
Агар туннел сарфи графиги аниқ бўлса, суткалик тақсимлашда (1-эгри чизиқ), унда ҳамма
ординаталарни (сув сарфини) кубга кўтариб II - эгри чизиқни оламиз:
3
3
3
1
.
.
A
Т
м
dt
Q
Т
ж
„т
Q
,
бу ерда
А
- тўғри бурчак Оав 4 ординатаси (м
9
/с
3
)
Туннел кесими максимал тезликка
Q
MAX
да текширилади.
v
MAX
=2,5...5(4...6) м/с олиниб, у
ГЭС нинг турғун иш режими бўйича мумкин бўлиши керак.
Турғун ишлаш шартига кўра,
Q
MAX
да турбина қувурдидаги ва туннелдаги напор йўқолиши
h =(h+h
TP
)
статик напорнинг учдан бир қисмидан кичик бўлиши керак.
h <
1
3
Н
СТ
, h =h
ТУН
+h
ТРУБОПР.
Морозов А.А. таклифига кўра туннелдаги максимал тезлик
v
MAX
=(0,7...0,8) v
ЧЕГАР.
ѐки
L
R
C
H
v
MAX
2
0
45
,
0
...
4
,
0
каталикда рухсат этилади.
Энерго-иқтисодий ҳисоблардан Д
ЭК
аниқланади. Дастлабки ҳисобларда Д
ЭК
=0,85
q
ТР
.
, q
ТР.
- 1 п.м. қувур узунлигидаги ўртача кубик сув сарфи.
Do'stlaringiz bilan baham: |