Фанидан маъруза матни

Пўлат қувурларнинг мустаҳкамлигини ҳисоблаш асослари 
Анкер таянчлар оралиғидаги қувур диаметрининг техник-иқтисодий ҳисобга кўра энг 
қўлайи танланади. Қувур қобиғи калинлиги мустаҳкамлик ҳисобига асосан аниқланади. Айрим 
ҳолларда қувур турғунлиги (қаттиқлиги) ҳисобланади. Анкер таянчлар оралиғидаги қувур 
диаметри бир хил олинади. Қобиқ қалинлиги қувур охирги қисмида энг ила, бошланғич қисмида 
эса энг кичик. 
Пўлат қувур қобиғини ҳисоблаш охирги ҳолатгача усули бўйича амалга оширилади. 
Пўлатнинг ҳисобий қаршилиги 
K
R
R
H
Х
., бунда, R
H
– норматив қаршилик, К – материалнинг 
хавсизлик коэффициенти. Норматив қаршилик сифатида статик юкланишни ҳисоблашда норматив 
оқувчанлик чегараси қабул қилинади. Дастлабки ҳисоблашда қувур қобиғи мустаҳкамлиги 
қуйидаги кўринишда ѐзилади: 
бу ерда N
P
– ортиқча юкланиш коэффициент и орқали топиладиган юкланиш (таъсир) катталиги; 
С – асосий қаршиликдан эркин материал қаршилигига ўтиш коэффицие нти; 
R
Ҳ
– материалнинг ҳисобий қаршилиги; 
m – иш шароитини ҳисобга олувчи коэффициент; 
K
H
– мустаҳкамлик коэффициент и. 
Материалнинг хавфсизлик коэффициенти пўлатнинг классига ва тайѐрланиш усулига 
боғлиқ. 
К
Н
– эса мустаҳкамлик классига қараб: I – класс иншоотларига К
Н
=1,20; II классига 
К
Н
=1,15; III классга эса - К
Н
=1,1. 
Коэффициент – m ички босим таъсирида 0,75, ташқи босим таъсирида 0,9 қилиб 
олинади. 

---

С – коэффициент катталиги нормал зўриқишда 1,0…1,2, уринмали зўриқишда эса 0,6 қилиб 
олинади. 
Бутун қувур қисмлари учун ҳисоблаш деформацияга текшириш ва статик юкланиш 
таъсирида силжишга бажарилади. 
Пўлат қувурларни лойиҳалашда емирилиш ва занглашдан ҳимоя қилиш кўзда тутилиши 
шарт. Қобиқнинг минимал қалинлиги 6…10 мм олинади, Д=6,2…7 м да =14 мм. 
Нормал зўриқишда қувур чидамлилик қобилияти келтирилган зўриқиш катталигидан 
мустаҳкамликнинг энергетик назариясига кўра аниқланади. Мустаҳкамлик шарти: 
,
бу ерда 
К.з
– келтирилган зўриқиш; 
1
, 
2
– ўқий ва айланавий зуриқишлар; 
- уринмавий зуриқишлар; 
R
Ҳ
– ҳисобий қаршилик. 
Қувур қобиғини ҳисоблаш буралма момент ҳосил бўлганда жуда қийинлашади. 
Дастлабки ҳисоблаш вақтида 
боғланишни қуйидаги тенгликдан олиб бажарилади: 
2S=рД 
Цилиндрнинг ярим қисмига Д-диаметр, м , Узунлиги 1 м ва ички сув босими р, Па, да қабул 
қилинади. 
В
1 
ѐки В
2
қобиқ кесими учун горизонтал қувур ўқида (5) олинади. 
Кучланиш S=
(Н) га тенг. Бу ерда 
- чўзувчи зўриқиш (Па) га ўрнига ҳисобий 
қаршиликни R
X
қўйиб, қувур қобиғи қалинлигини 
(м) ни оламиз: 
Агар 
2
Д
cos 
0,05 H бўлса, унда қувурдаги сув оғирлиги ҳисобга олинади ва 
, С – 
қирқим бўйича аниқланади: 
cos
2
2
Д
Н
R
Д
Н
.