Фанидан маъруза матни

1-қалқитма; 2 ва 3-блоклар; 4-горизонтал рейка. 

---

 
Ўзи ѐзадиган сув ўлчаш постлари
- тўхтовсиз равишда лентага сув сатҳи ўзгаришини ѐзиб 
боради. Бундай постларда ўзи ѐзадиган асбоблар ўрнатилади. Энг кенг қўлланиладиган 
лимниграфга «Валдай» ва ГР-38 лар киради.

Дистанцион (узоқдан) сув ўлчаш постлари
- автомат рашишда сув сатҳи ўзгаришини 
ҳисобга олади. Бундай постлар гидроэлектростанциялар, сув омборлари, суғориш тизимлари ва 
бошқа диспетчерлик хизматларида кенг қўлланилади (4.3-расм). Бундай постларнинг асосий 
элементларига қуйидагилар киради: сув чатхи датчиги; алоқа канали; ѐзиб олиш қурилмаси; ток 
манбалари.
4.3-расм. Сув сатҳини ўлчашнинг автоматик пости. 
Датчикнинг сезувчи элементидан маълумот қайта ўзгартирувчи блокка берилиб, у электр 
сигналига айлантирилади ва алоқа каналидан ѐзиб олиш қурилмаси ўзи ѐзадиган ѐки шкалали 
кўрсаткичдан иборат бўлиши мумкин. 
Қияли сув ўлчаш постлари
- сув сатҳлари фарқини билиш учун ва текширилаѐтган дарѐ 
участкасида сув сатҳи қиялигини аниқлаш учун ишлатилади. Агар дарѐда ўзгарувчан босим 
(подпор) кузатилса, сув сарфи ва сатҳи орасидаги бирлик муносабати бузилади. 
Бундай постларни сув сатҳи текислиги қиялигини кузатиш учун юқориги ва қуйи створлар 
жойлашиши дарѐ участкасида текширилади. 
Қияликни ўлчаш вақтида маълум вақт оралиғида соатга қараб ѐки товуш сигналига қараб 
сув сатҳи ѐзиб олинади ва юқориги ва қуйи створлар эътиборга олинади. Сув ўлчаш қурилмаси 
белгиси қияли постларда нивелирлаш (IV даражали) орқали, иккиламчи юришда асосий сув ўлчаш 
постидаги репердан бошлаб аниқланади. 
 
Гидроэнергетик объектларда сув сатҳини назорат қилувчи асбоблар ва уларнинг турлари 
Суюқлик 
сатҳининг 
баландлигини 
ўлчаш 
ГЭҚ 
технологик 
жараѐнларини 
автоматлаштиришда муҳим аҳамиятга эга. Сатҳ баландлигини ўлчаш сувнинг идишдаги 
миқдорини аниқлаш ва технологик жараѐнда иштирок этаѐтган ГЭҚларда сатҳ ҳолатини назорат 
қилишдан иборат. 
Ишлаш характери жиҳатидан сатҳ баландлигини ўлчагичлар узлуксиз ва узлукли (релели) 
бўлади. Релели сатҳ ўлчагичлар сувнинг сатҳи маълум баландликка етганда ишлай бошлайди, улар 
сигнализация мақсадида ишлатилади ва