Fanidan m a ‘ ruzalarmatn I

РЕАКЦИЯЛАР ТЕЗЛИГИНИНГ ҲАРОРАТГА БОҒЛИКЛИГИ.

Реакция давомида ҳарорат кутарилиш билан реакция тезлиги кескин ортади. Масалан:

Н₂ + I₂ = 2HI
“Ҳарорат ҳар + 10°Сга кутарилганда, реакция тезлиги тахминан 2-4 марта ортади”. Бу Вант-Гофф қоидаси дейилади ва у қуйидаги формула билан ифодаланади:

бунда: -бошлангич t₁° даги реакция тезлиги, - маълум вактдан кейинги t₂° С даги реакция тезлиги;  - ҳарорат ҳар + 10°С га кутарилганда реакция тезлигининг неча марта ортишини кўрсатувчи реакция тезлигининг ҳароратга коэффициенти.

T3mp3ratura xar 10°S ga oshganda r3aksiyaning t3zligi 2-4 marta oshishini dastlab, Vant-Goff tajriba asosida ta'rifladi. Faraz kilaylik, biror r3aksiyaning t3zligi xar 10°S da 2 marta yoki 100% ortsin. Agar 0°C da r3aksiya t3zligi 1 ga t3ng bulsa 10°S da 2 ga. 20°S da 4 ga, 30°S da 8 ga, 40°S da 16 ga 50°S da 32 ga, 60°S da 64 ga, 70°S da 128 ga, 80°S da 256 ga,90°S da 512 ga, 100°S da 1024 ga t3ng bo'ladi. D3mak, t3mp3ratura arifm3tik progr3ssiya bilan ortib borsa, r3aksiya t3zligi g3om3trik progr3ssiya bilan ortadi. T3mp3ratura 100°S ga ortganda r3aksiya t3zligi 1000 marta ortadi. Agar 0°S dagi t3zlikni V₀ bilan, t°dagi t3zlikni V_t bilan b3lgilasak, r3aksiya t3zliginig t3mp3ratura bilan uzgarishi

T3nglama bilan ifodalanadi; bu y3rda  - t3mp3ratura 10°S ga kutarilganda r3aksiya t3zligini n3cha marta ortishini kursatuvchi son,  r3aksiyaning t3mp3ratura ko3ffisiy3nti d3b ataladi. R3aksiya t3zligiga t3mp3ratura ta'sir 3tishini kursatish uchun natriy tiosulfat Na₂S₂O₃ bilan sulfat kislota 3ritmalari orasida boradigan r3aksiyani:
Na₂S₂O₃ + H₂SO₄ = Na₂SO₄ + SO₂ + S + H₂O
20° va 30°S larda utkaziladi. R3aksiyada S chukmasi xosil bo'lishi sababli 3ritma loykalanadi. 30° da r3aksiya 20°S dagiga 1araganda kariyb 2 marta kam va1t ichida tugaydi.