Фанидан м а ъ р у з а л а р м а т н и

Мева консервалари ишлаб чиқаришда қуруқ

модда баланси

Мева консерваси ишлаб чиқаришда асосий компонентлар мева ва қанд. Қуруқ модданинг кўп қисми қантлардан иборат бўлгани учун қуруқ модда баланси консерва ишлаб чиқаришда қантлар баланси ҳисоблаш мумкин.

Мевадан бир вақтнинг ўзида мавсумда бир неча ассортимент консерва ишлаб чиқарилади. Ишлаб чиқаришга келтирилган мева пишиш даражаси, ранги, ўлчами ва шакли бўйича ажратилади ва ўз мўлжали бўйича компот, мураббо, джем, повидло, шарбат, пюре ва бошқа махсулот ишлаб чиқариш учун сарфланади,
Хом ашё катта миқдорда келтирилганда консервага ишлатилган ҳар бир меванинг миқдорини аниқ ҳисобга олиб бўлмайди. Шунинг учун қуруқ модда балансини тузганда активда бир неча хом ашё номи ва умумий миқдори ҳисобга олинади.
Хом ашёда қуруқ модданинг фоиз миқдори лаборатория таҳлили асосида ўрта арифметик ўлчам кўринишда топилади.
Пассивда ишлаб чиқарилган маҳсулот миқдори масса бирлигида ҳар бир маҳсулот учун алоҳида кўрсатилади. Маҳсулотдаги қуруқ модда миқдори ўрта арифметик ўлчамда фоизда, чиқит ва яроқсиз мевалар ҳам масса бирлигида, улардаги қуруқ модда миқдори фоизда ҳисобланади. Бу қурсатгичлар асосида тайёр маҳсулот, чиқит ва брак хом ашёдаги қуруқ модда миқдори ҳисоблаб топилади. Ишлаб чиқаришга келган хом ашё умумий қуруқ моддаси ва ишлаб чиқаришда олинган маҳсулот қуруқ модда миқдори фарқидан аниқланмаган йўқотишлар топилади.
Мева хом ашёсида қуруқ модда миқдори унинг пишиш даражасига, турига, навига қараб катта оралиқда ўзгаради.
Шунинг учун мева консерваси чиқаришда қуруқ модда балансининг тўғри ва аниқлиги таҳлил қилинаётган мева ўртача намуна олиниши тўғрилигига боғлиқ, ҳамда ўрта арифметик ўлчамда фоиз ҳисобида ҳисобланадиган қуруқ модда фоиздаги миқдорига боғлиқ.


66 мисол. Мева консерваси чиқаришдаги қуруқ модда баланси тузилиши талаб қилинади. Цехда ишлаб чиқарилган:
№ 13 банкада олхўри кампоти ишлаб чиқарилган 400 минг банка, ёки 1млн шб:
№ 13 банкада 200 минг дона ёки 500 мшб нимталанган шафтоли компоти ишлаб чиқарилган:
СКО 83-1 банкаларида 400 минг банка ёки 650 мшб олҳўри мураббоси ишлаб чиқарилган:
СКО 83-1 банкасида 200 минг банка, ёки 325 мшб шафтоли мураббоси ишлаб чиқарилган:
СКО 83-3 балонида 200 минг балон, ёки 1,5 млн шафтоли банкаси этли олҳўри шарбати (нектар) ишлаб чиқарилган.
Кўрсатилган маҳсулотни ишлаб чиқариш учун 1051 т олхўри, 272 т шафтоли, 858 т олма ва 360 т қант сарфланган.
Ишлаб чиқариш жараёнида олхўри чиқити – 218т, шафтоли чиқити 82т, олма чиқити 378 т ни ташкил қилди. 18 жадвалда келтирилган шаклда баланс тузамиз.
Балансдан қуруқ модданинг қайси қисми маҳсулотда, қайси қисми иқитда ва қайси қисми аниқланмаганлиги кўриниб турибди. Бу кўрсатгичлар цехга келтирилган хом ашё ва қантнинг қанчалик оқилона ишлатилганлигини кўрсатади.