Fanidan barcha bakalavriat ta’lim yo

 
Yurak faoliyati to’satdan to’xtab, odam nafas olmay qolgan mahalda klinik 
o’lim xolati boshlanadi. Yurakni darrov bilvosita uqalash va sun’iy nafas oldirishga 
kirishiladigan bo’lsa, bir qancha xollarda odamni qutqarib qolish mumkin bo’ladi. 
Odam elektr tokidan zararlanganida, suvga cho’kkanida va nafas yo’llari bosilib 
yoki tiqilib qolgan boshqa bir qancha xollarda yurak faoliyati birdan to’xtab 
qolishi mumkin. Bunda sun’iy nafas oldirish uchun o’pkaga havo yuborishga 
imkon beradigan maxsus apparatlardan foydalanish hammadan ko’ra ko’proq naf 
beradi. Ana shunday apparatlar bo’lmagan taqdirda har xil usullar bilan sun’iy 
nafas oldiriladi, masalan, «og’izdan og’izga» nafas berish usuli. Sun’iy nafas 
oldirishga kirishishdan avval shikastlangan odamni chalqancha yotqizib, havo 
o’tkazuvchi yo’llari havo o’tishi uchun ochiq turganiga ishonch xosil qilish kerak, 
buning uchun uning boshini imkoni boricha ko’proq orqaga engashtirib qo’yiladi. 
Jag’lari qisilib qolgan bo’lsa. paslki jag’ini oldinga tortib engagiga bosish, og’zini 
ochish, so’ngra salfetka bilan og’iz bo’shlig’ini so’lak yoki quruq massalardan 

---

355 
tozalab olish va sun’iy nafas oldirishga kirishish: shikastlangan odamning ochiq 
turgan og’ziga bir qavat salfetka (dastro’mol) qo’yib, burnini qisish, chuqur nafas 
olib, lablarni shikastlangan odam lablariga mahkam taqash va germetik qilib turib, 
kuch bilan uning og’ziga havo puflab kiritish kerak. Havoni puflab kiritilganida 
har safar u o’pkani imkoni boricha ko’proq rostlaydigan miqdcrda qilib puflash 
kerak bo’ladi. Ko’krak qafasining harakitiga qarab buni bilish mumkin. Kam havo 
puflab kiritiladigan bo’lsa, bunday sun’iy nafas naf bermaydi. Havoni tabiiy nafas