Fan va texnika tarixi

Fanshunoslik fanlarning o’sishi. Tuzilishi va dinamikasi, jamiyatning moddiy va ma’naviy hayotini o’rganadigan fandir. Fan rivojlanishining ba’zi sohalari olimlar diqqatini o’ziga tortgan.
Ilm-fan rivojiga ta’sir ko’rsatuvchi ijtimoiy, ruhiy va boshqa faktorlarni birinchi bo’lib, shveytsar botanigi Dekandol o’zining «Fan tarixi va ikki asr olimlari» kitobida 1873 yilda tahlil qilib berishga harakat qilgan.
Fan tarixi asosiy fan sifatida ijtimoiy fanlardan 1892 yil ajralib chiqdi, Frantsiyada birinchi bo’lib, “Fan tarixi” degan kafedra ochildi. Fan tarixini kompleks o’rganish XX asrning birinchi yarmida ilmiy – texnik rivojlanish jarayoni bilan boshlandi.
“Fan” – ijtimoiy institut sifatida Evropada XVII-XVIII asrlarda dastlabki ilmiy jurnallar joriy etilishi bilan shakllana borgan edi.
“Fanning sinfiy bo’linishi” – fanlarni ma’lum tadqiqot printsplari asosida o’zaro bog’liqliklarini aniqlashtirish:
Bu jarayon uch bosqichdan iborat;

• 
  qadimda va ilk o’rta asrlarda falsafiy bilim rivoji;
  
• 
  XV-XVIII asrlarda ilmiy bilimlarning tarmoqlari va differentsiyasi;
  
• 
  Ilm- fan integratsiyalashuvi jarayoni XIX-XX asrlar.
  

Fanning asosiy maqsadi - o’zi ochayotgan, yaratayotgan qonunlar asosida hayotiylikni voqea va hodisalarni tushuntirib berish, oldindan aytib berishga qaratilgan.


Nazorat savollari:
1. Fanning ilmiy va amaliy ahamiyatini izohlang?
2. Fanning rivojlanish qonuniyatlari va tamoyillari
3. Fanning ijtimoiy xayotdagi o’rni?


2- savol bayoni:
Bugungi kunda fan klassifikatsiyalashtirilgan. Fanning klassifikatsiyasi yo’nalishi tarix, falsafa va alohida fanlarning o’zaro munosabatlari asosida ajralib chiqishidir. Bu jarayon uch bosqichga bo’linadi:

1. 
   Bu qadimgi ajralmagan falsafa va o’rta asr falsafasi dastlabki qismidir.
   
2. 
   XV-XVII asr – differentsiatsiyasi, ya’ni ilm-fanning bir–biridan ajralishi va alohida sohalarga bo’linishi.
   
3. 
   Fanning alohida sohalari va sintetik fanlarning yuzaga kelishi.
   

Bugungi kunda fan va bilim ishlab chiqaruvchi kuch sohasidir. Bu soha katta moddiy bazaga va aloqa tizimiga ega.
Zamonaviy fan bizning hayotimizga tobora chuqur kirib kelmoqda. Faqatgina ijtimoiy institutlarga emas, qishloq xo’jaligi ishlab chiqarishga va sanoatga shu qatori siyosat, harbiy soha va har qanday davlatning ijtimoiy – iqtisodiy kuchini faktori bo’lib, juda katta mablag’ sarf qilishni talab etadi. Aniq va texnik fanlar qatorida zamonaviy jamiyatda jamiyatshunoslik, ijtimoiy yo’nalishlarni belgilashda va insonni har tomonlama o’rganishda katta ahamiyatga egadir.
O’zining kelajagini o’ylayotgan jamiyat fan taraqqiyoti uchun ajratiladigan mablag’ning o’sishi haqida qayg’uradi.