Фалсафий тафаккур тараққиёти босқичлари: Ғарб фалсафаси

ФАЛСАФИЙ ТАФАККУР ТАРАҚҚИЁТИ БОСҚИЧЛАРИ: Ғарб фалсафаси

РЕЖА:

• Антик давр Юнон ва Рим фалсафаси (Милет мактаби, Демокрит, Суқрот, Арасту, ғоялар дунёси – соялар дунёси).
• Ўрта аср ва Уйғониш даврида Европа фалсафаси: cхоластика, Ф.Аквинский, Н.Кузанский.
• Янги давр Европа фалсафаси: Ф.Бекон, Р.Декарт, субстанция, немис классик фалсафаси.
• XX аср фалсафасининг асосий кўринишлари: «номарксча» фалсафа, прагматизм, экзистенциализм, конвенционализм ва физикализм, махизм, неотомизм ва ҳ.к.

ВАЗИФА: «Вена тўгараги», «Рим клуби». «Конвергенция».

МИЛЕТ МАКТАБИ

• Асосчилари — Фалес, Анаксимандр, Анаксимен.
• Улар учун содда дунёқараш характерли.
• Борлиқнинг асосига муайян бир моддий унсур (субстанция)ни қўяди.
• Фалес - сув, Анаксимандр апейрон - (чексиз, чегарасиз моддий нарса), Анаксимен – ҳавони борлиқнинг асоси, деб ҳисоблайди.
• Оламдаги барча нарсалар моддий унсурларнинг турлича ҳолатидир.
• Милет мактаби файласуфлари оламнинг моддийлигини ва мангулигини эътироф этганлар.

ГЕРАКЛИТ – МАТЕРИАЛИСТ СИФАТИДА

• Оламдаги барча нарса ва ҳодисаларнинг сабаби – олов.
• Унинг қарашларидаги энг қимматли фикр ҳаракат, тараққиёт ҳақидаги ғоя ҳисобланади.
• Олам доимий ҳаракат жараёнидан иборат.
• Оламда доимий, ўзгармас бирон нарса йўқ, ундаги ҳамма нарса ўсиб, ўзгариб боради.

Оламдаги доимий жараён дарёдаги сув оқимига ўхшайди. Унга бир марта шўнғиш мумкин. Қайта шўнғиб бўлмайди.

• У диалектика ҳақидаги дастлабки ғояларни шаклланишида муҳим ўрин тутди.

ДЕМОКРИТ

• Бу даврда атомистик дунёқараш вужудга келди. Оламнинг асоси атомлар (майда, бўлинмас, моддий заррачалар) ва бўшлиқдан иборат.
• Турли-туман нарса ва ҳодисалар атомларнинг турлича қўшилишидан ташкил топган.
• У моддий нарсаларни доимий ҳаракатда эканлигини таъкидлайди.
• Унинг билиш назарияси илмий аҳамиятга эга.