Фалсафий тафаккур тараққиёти босқичлари: Ғарб фалсафаси

НИКОЛАЙ КУЗАНСКИЙ ТАЪЛИМОТИ - УЙҒОНИШ ДАВРИ ФАЛСАФАСИ АСОСИ

Ҳамма нарсанинг бирлиги ҳақидаги пантеистик ғояси Жордано Брунонинг пантеистик фалсафасини келтириб чиқарди.
«Бепоёнлик», «чексизлик» ҳақидаги ғоялар Н. Коперник томонидан гелиоцентрик ғояни асослашда катта аҳамиятга эга бўлди.
Схоластик фалсафа
Кузанский таълимоти
«борлиқ» деганда фақат Худони тушунган ва тушунтирган
«Борлиқ— бу ҳамма нарсадир» (пантеизм)

ФРЕНСИС БЭКОН

• Субстанция шаклларининг хусусиятларига тавсиф берган.
• Субстанцияни муайян нарсалар шакли билан айнийлаштирган.
• Материя сариқлик, мовийлик, қорамтирлик, илиқлик, оғирлик хоссаларга эга.
• Булар материянинг энг содда хусусиятларидир.
• Бу хоссаларнинг турли бирикмаларидан табиатнинг ранг-баранг нарсалари

вужудга келади.

• У материянинг сифат жиҳатидан ҳар хиллиги ҳақидаги таълимотни ўзининг шакл ва ҳаракат ҳақидаги таълимоти билан қувватлаган.
• Унинг талқинида шакл – бу нарсага хос бўлган хусусиятнинг моддий моҳияти.
• У Афлотун ва Арастунинг шакл ҳақидаги мушоҳадалари билан баҳсга киришади.
• У шакл – жисмни ташкил этувчи моддий зарралар ҳаракатининг тури. Аммо бу зарралар атомлар эмас.
• У қадимги файласуфларнинг материяни атомистик тузилиши ҳақидаги таълимотига, айниқса бўшлиқнинг мавжудлиги ҳақидаги таълимотга салбий ёндашади

ЯНГИ ДАВР ИНГЛИЗ ФАЛСАФАСИНИНГ ВУЖУДГА КЕЛИШ ШАРТЛАРИ
ВА УМУМИЙ ТАВСИФИ
Янги давр инглиз фалсафаси
(XVII-XVIII асрлар)
ЯНГИ ДАВР ИНГЛИЗ ФАЛСАФАСИ (XVII-XVIII асрлар)
БОРЛИҚ МУАММОЛАРИНИ ТУШУНТИРИШНИ АФЗАЛ КЎРГАН
ЭМПИРИЗМНИНГ РАЦИОНАЛИЗМ УСТИДАН ҲУКМРОНЛИГИ
(Англия билиш масалаларида эмпиризм – фалсафадаги билишда
рационализмдаги ақл каби эмас, тажриба ва ҳиссий қабул қилиш асосий
аҳамият касб этувчи йўналиш – ғалаба қозонган ўз даври учун ноёб давлатлар
сарасига кирган)