Фалсафа қисқача изоҳли луғат

Оптимизм
ни англаш учун муҳим бўлган — макон, замон, ҳаракат ва Ш.к. категориялар мазмунининг ойдинлашувида катта аҳами-ят касб этади.
Ў. Абилов
ОПТИМИЗМ — (лотин. орПтиз — энг яхши, деган маъ-нони билдиради) кечаётган воқеа, ҳодисаларнинг боришига икки хш! қарама-қарши фикрлар ёки муносабатларни яхши-ликка қўйиш билан ифодалаш, О. Пессимизмнинг, яъни туш-кунликнинг акси.
Оптимизм кечаётган воқеа ёки ҳодисанинг порлоқ ис-тиқболига, эзгуликнинг қабоҳат, яхшиликнинг ёмонлик, адо-латнинг адолатсизлик, ёругликнинг қоронғулик, ҳурликнинг бидъат ва зулм устидан албатта ғалаба қилишига илм ва маърифат асосида, келажакка умид билан кучли ишониш-дир.
Фалсафа тарихида ва умуман, ижтимоий билимлар тари-хида оптимистик қарашларни билим соҳиблари турлича ифо-далаб, тарғиб қилиб келганлар. Масалан, ўрта аср Шарқ ва Европа Уйтониш даври инсонпарварлик роялари вакиллари, XVIII аср француз маърифатпарварлари, XIX аср охири XX аср бошларининг зиелилари — Фурқат, Аҳмад Дониш, Му-қимий, Аваз Ўтар каби маърифатпарвар ватандошларимиз-нинг айрим фикр мулоҳазалари нуқтаи назаридан ушбу йўна-лишга киритиш мумкин. Уларнинг қарашлари оптимистик руҳ билан йўғрилган бўлиб, илгари сурган ғоялари ва фикр-ларига истиқболли келажакка инсон фақат эзгу ишларга ишончи орқалигина эришиш мумкин. Шу нуқтаи назардан келиб чиқиб, улар халқ оммасини ҳаётни севишга, инсон ақл-идрокини қадрлашга, илм-маърифатни эгаллашга чор-лаганлар.
Тарихий тарақк^ёт жараёнида оптимистик қарашлар ва уларнинг йўналишлари давр тақозаси ҳамда талабига кўра, турлича кўринишларга эга бўлган. Жумладан, диний опти-мизм, хаёлий оптимизм, абстракт оптимизм, жамият тарақ-1у1ётининг эқтиежига кўра — сиёсий оптимизм, бугунги кунда Узбекистонга хос бўлган мустақаплик оптимизми шулар жум-ласидан бўлиб, уларни умумлаштирган ҳолда ижтимоий оп-тимизм деб ифодалаш мумкин.
Қар қандай тарихий жараённинг асосий белгиларидан бири, минтақавий ва миллий ривожланишида жуда катта ақамиятга эга бўлган оптимизм, ижтимоий онг сифатида ҳар бир шахснинг шу жамиятга, шу муҳитга, мавжуд иж-тимоий сиёсат ва иқтисодиётга мансублигини англаб ети-шига бевосита таъсир этади. О. табиий-биологик асосга эга