Фалсафа қисқача изоҳли луғат

251
Органик
бўлган инстинкт сифатида эмас, балки кундалик, йиллик, асрлик, ижтимоий воқелик кўринишидз шаклланади, мус-таҳкамланади, фаолият кўрсатади ва ривожланади. Шу боис, оммавий кундалик онг, янга реалистик мазмун намоён қил-ган оптимистик ғоя ва мафкуравяй ҳиссиётдар билан бой-иб боради.
Бугунги кунда Ўзбекистон халқининг ҳаётбахш кайфи-яти асосида мустақиллик оптимизми ётади. Бу юз берает-ган ислоҳотларнинг ижобий натижаларида уларнинг кўла-ми ва фуқароларнинг миллий ўзлигини эркин намоён этиш имкониятларининг ривожида кўринмоқда, ифода этилмоқ-да.
ОРГАНИК (юнон. ог§ап — қурол, восита) — яхлит, бир бутун органик тизим. У механик тизимдан фарқли ўлароқ, бир бутушшк, яхлитликни ташкил этади. Унинг моҳиятидан бўлакларнинг хусусиятларини топиб бўлмайди. Организмси-мон тизим бўлаклари фақат шу тизим таркибида ўзининг белгиловчи хусусиятларига эга бўлади, акс ҳолда бутунлай бошқа нарсаларга айланади. Масалан, тирик мавжудот орга-низми органик тизимдир ва унинг бўлаклари ушбу тизимдан ажратилса, у ўз моҳилтини бутунлай Йўҳотади.
ОРТЕГА-И-ГАССЕТ (Опе^а-у-Саззег) Хосе (1883-1955) -испан файласуфи, мутафаккири, жамоат арбоби. О. ижодида неокантчшшк, ҳает фалсафаси ва феноменология оҳанги зид-диятли равишда ўз аксини топган, Социологияда унинг «омма қўзғолони» (1920—1930) асари машҳурдир. Муаллиф фикри-ча, Ғарбий Европа ижтимоий бирхиллаштириш («оммавий-лаштириш») ва жонсиз ҳолатга тушиб қолди. Ш)'нинг учун жамият тузиамасининг одатдаги, синфий шакли ўрниня со-ииомаданий тузилма эгаллаши керак. У жамиятнинг мадани-ят асосида омма ва элитага бўлинишини кўзда тутади. Бу ўринда О. маданиятни яратувчи маънавий «элитани» ва онг-сиз равишда одатдаги тушунчалар ҳамда тасаввурлар билан қаноатланадиган одамлар «оммасини» бир-бирига қарама-қарши қўяди. Унинг фикрича, <олята» ва «омманинг» бундай ажралиб қолиши XX асрнинг асосий сиёсий ҳодисаси (фе-номени) ҳисобланади ва у умумий ижтимоий барқарорлик-ка, «оммавий жамиятнинг» вужудга келишига олиб келади. О. Европа социологиясига (асосан «оммавий жамият» ва «ом-мавий маданият» муаммоларини қўйишда) катта таъсир кўрсатди.