Фалсафа қисқача изоҳли луғат

Ж. Туленов
ИНТЕГРАЦИЯ (лотин, ш/е§ег — тўла, бутун, бузилма-ган, бутунлик)—умумият, бирликка эришишга йўналтирил-ган жараён ёки фаолият натижаси. Герберт Спенсер (1820— 1903^ фалсафасидаги сочилган, сезилмайдиган ҳолатнинг
162
Интериоризация
ички жараенларини секинлашуви натижасида зичлашиши ва сезиладиган даражага ўтиши тушунилса, дезинтеграция -бунинг акси, яъни зич жойлашган нарсанинг ҳаракат тезла-шиши натижасида сочилган ҳолатга ўтишидир. Спенсер «ин-теграция сўзини кўпинча, агрегация тушунчаси билан тенг маънода қўЛлайди. Унинг таълимотига кўра, Қуёш тизими, сайёралар, организм, миллат ривожи интеграция ва дезин-теграциянинг бирин-кетин ўрин алмашинувлари натижаси-ДИр._
Иенш (1883—1940) психологиясида интеграция, деганда руҳий ҳаётнинг айрим хусусиятларини бутун маънавий ҳаёт мажмуига таъсир қилиши тушунилади. Сменднинг давлат 'туғрисидаги таълимотида интеграция давлат ва унинг фао-лияти шаклларининг ўзаро таъсири натижасида доимий ян-гиланиб туриши англанади.
Д. Пўлатова
ИНТЕЛЛИГИБЕЛ (лотин. т&ИфЬПи - ақл - фаросат)-фалсафий атама бўлиб, у фақат ақл билан пайқаладиган объектни билдиради. И. атамаси билан сенсибел (лотин. §епз1ЬШ8 — ҳиссиёт) атамаси жуфт категорияни ташкил эта-ди. Сенсибел атамаси ердамида эса ҳиссиёт билан пайқала-диган объект ифодаланади. Билиш объектларининг и. ва с. бўлинишлари тўғрисида биринчи бор Платон (Афлотун) айт-ган. И. хусусиятларига айнанлик, барқарорлик кирса, с.нинг асосий хусусияти ўзгарувчанликдир. Кантнинг фикрича, акд-фаросатга берилган имконият, ҳиссиётларга умуман берил-маган трансцендент ғоялар соф интеллигибел хусусиятга эга ва улар ҳақида мулоҳаза юритиш, уларни ички предикатлари орқали аниқдаш ҳақида бизда ҳеч қандай асос йўқ. Шунинг учун улар фақат хаёлий буюмлар ҳисобланади. Сенсибел объектни билиш эса «имманент» тушунчаси билан ифодала-нади.
М. Абдуллаева
ИНТЕНЦИЯ — (лотин. Шепйо — фикр, анъана, йўна-лиш, интилиш) — онгни, тафаккурни бирон-бир предмет-га, объектга йўналтирилганлигидир. Интенция тушунчаси ўрта аср схоластикасида Брентано, Гуссерль, неотомизм фалса-фаларида қўлланилган.