Ғалла экинлари

Suli turlarini farqlarini va don tuzilishini o’rganish
Suli Avena L. avlodiga kiradi. Shu avlodga mansub bo’lgan ko’p yillik va bir yillik, madaniy va yovvoyi 70 ta turdan oddiy (A.sativa L,.) eng ko’p, vizantiya sulisi (A,bysantina L.Koch) kamroq tarqalgan bo’lib, qum suli (yoki ayg’ir qiyoq) A. Strigosa Schreb. Begona o’t tariqasida uchraydi.

Ekiladigan sulilardan tashqari, bug’doy va boshqa g’alla ekinlari orasida yovvoyi suli- ashaddiy begona o’t, qorako’za yoki kara suli (A, fatua L.va A Ludoviciana Dur) uchraydi. Bular O’zbekistonda kam uchraydi.

Ekma suli bir yillik bahori o’simlik bo’lib, bug’doyga qaraganda birmuncha bo’ydor poya va ancha yirik barg chiqaradi. Barg plastinkasining barg noviga o’tish joyida katta tilcha hosil bo’ladi, quloqchalari bo’lmaydi. To’pgullari har xil shakldagi ro’vak bo’lib, boshoqchalari oddatda ikki guli axyon-axyonda 3-4 gulidir. Boshoqchasini pardasimon ikkita enli boshoqcha qipig’i ikki tomondan o’rab turadi. Guli ikkita gul qobig’iga joyilashgan, bularning tashqisi qalin- seret bo’lib, qiltiqli shakllarda orqa tomonidan kalta qiltiq chiqadi.

Mevasi- po’stli sulilardi po’stli va doni ochiq sulilarda po’stsiz dondir Po’sti- guli qobiqlari donni zich urab turadi-yu,lekin u bilan yopishib usmaydi. Po’stligi 20-30% ni tashkil etadi. Po’stsiz donni chuzik- oval shaklda bo’lib, 2-3 ingichkalashgan, uzun-uzun tukchalar bilan siyrak qoplangan. 1000 donasining vazni 20-40 g keladi.

Ekma suli turlarining bir-biridan farq qiladigan eng muhim belgilari quyida keltirilgan.