Ғалла экинлари

Don ekinlarining umumiy ta’rifi. Donli ekinlarning morfologik belgilarini o’rganish.

Don ekinlari nihoyatda xilma-xil bo’lishi bilan ta’riflanadigan madaniy o’simliklarning eng muhim guruhiga ki­radi.

Ularning hammasi boshoqdoshlar (gramineae) yoki qo’ng’irboshlar (Roaseaye) oilasiga mansubdir. Bu oila eng katta botanik oilalardan biri bo’lib, unda butun yer yuzida keng tarqalgan bir yillik va ko’p yillik o’simliklar­ning 500 dan ortiq avlodi va 5000 dan ko’proq turi kiradi.

Bu guruhga sakkizta botanik avlod kiradi, bularning ko’pchiligi kenja turlar, tur xillar va navlarga bo’linadi. Don ekinlarining juda xilma-xil shakllari bo’lishi bilan birga, ular ko’p umumiy morfologik belgilari, organlarining tuzilishi. va rivojlanishi bilan ta’riflanadi. Shuning uchun don ekinlarini ularning umumiy xususiyatlaridan boshlab o’rganish, keyinchalik esa har bir avlod va turning bir-biridan farq qiladigan belgilari ustida to’xtalib o’tish zarur.

Boshoqdoshlar oilasiga mansub donli ekinlarni doniga qarab aniqlash.

Don ekinlari morfologik, biologik va xo’jalik belgilariga ko’ra ikki guruhga bo’linadi.

• 
  Birinchi guruhga bug’doy, arpa, javdar, suli, ya’ni haqiqiy donli ekinlar.
  
• 
  Ikkinchi guruhga makkajo’xori, jo’xori, sholi, tariq, boshqacha aytganda, tariqsimon dondi ekinlar kiradi.
  

Birinchi va ikkinchi guruh don ekinlarining asosiy xususiyatlari quyida keltirilgan.

1-jadval