Ғалла экинлари

Javdar va tritikalening morfologik belgilarini o’rganish. Ularni boshoqlariga qarab aniqlash

Javdar yettita turini o’z ichiga oladigan Secale avlodiga kiradi.

Shu turlarda dehqonchilikda faqat birta turi-S. Cereale L. ma’lum:

N.I. Vavilov fikriga ko’ra, yovvoiy javdar bilan bug’doy tog’da birgalikda o’sganida ular o’rtasidagi raqobat natijasida yovvoyi javdardan madaniy javdar kelib chiqqan. Yovvoyi javdar sovuqqa ancha bardosh beradigan. Bir muncha chidamli o’simlik bo’lib, noqulay sharoitga kamroq chidamli bo’lgan bug’doyni ekinlar orasidan siqib chiqarishi va shu tariqa faqat o’zi o’sishi mumkin.

Ekiladigan, ya’ni madaniy javdar bir yillik. U asosan kuzgi o’simlik hisoblanadi, biroq bahori shakllari ham uchraydi. Javdarning poxolpoyasi uzun bo’lganligidan u yotib qolishga moyil o’simlik. Yaxshi tuplanadi va baquvvat ildiz sistemasi hosil qiladi. Boshog’i ikki yon tomonidan siqiq bo’lib, ikki tomonidan yo’nalgan kalta qiltiqlari bor. Boshoq o’zagining har bir pog’onasida bittadan boshoqcha bo’ladi.

Boshoqchalari, odatda, ikki gulli, uchunchi gulning mo’rtagi ham bo’lishi mumkin. Boshoqcha qiltiqlari ensiz (ingichka), qiltiqsimon ortigi bor. Lansetsimon tashqi gul qobig’ining tukchali kirrasi bor, uchidan qiltiq chiqadi, tuksiz yoki tukli bo’ladi. Boshoqning rangi (oq sariq ), malla rang qizil, jagarrang va qora. Javdarning doni chuzinchoq yoki oval shaklida, uzunasiga ketgan egatchasi, ichidan popugi bor, rangi yashildan jigarrangacha o’zgarib turadi. 1000 donasining vazni 18g dan 35 g gacha yetadi.