“Fakultetlararo umumtexnika fanlari” kafedrasi «Muhandislik chizmasi va eskizi» fanidan maruzalar matni muallif: Nurmetov M. R

Proekstiya tekisliklarini almashtirish usuli. Aylantirish usuli. 
 
Reja: 
1. Umumiy  tushunchalar. 
2. Proektsiya tekisliklarini almashtirish usuli. 
3. Proektsiya tekisliklarinihg almashtirish usuli bilan yechiladigan 
masalalar. 
4. Aylantirish usuli. 
5. Joylashtirish usullari. 
 
Ma`lumki,  to`g`ri  chiziq  kesmasi,  tekis  sgakl;  burchak  va  bir  tekislikda 
yotgan boshqa o`lchovlar proektsiya tekisliklaridan biriga parallel bo`lsa, ularning 
shu tekislikdagi to`gri burchakli proektsiyalari asliga teng bo`ladi. Masalan, birorta 
ABC  uchburchak  gorizontal  proektsiyalar  tekisligiga  parallel  bo`lsa,  uning 
gorizontal  proektsiyasi  o`ziga  teng  (  abc  =  ABC  ),  frontal  proektsiyasi  OX 
proektsiyalar o`qiga parallel to`g`ri chiziq kesmasi tarzida bo`ladi. Bunday xususiy 
holda berilgan prolar qulay holdagi proektsiyalar deyiladi. 
Agar  ABC  uchburchak  proektsiyalar  tekisligiga  ogma  bo`lsa,  uning  shu 
tekislikdagi  proektsiyasi  o`zidan  kichik  bo`ladi.  Bunday  proektsiyalar  noqulay 
(umumiy  holdagi)  proektsiyalar  deyiladi.  Geometrik  elementlarning  eki 
narsalarning  umumiy  holda  berilgan  proektsiyalardan  foydalanib,  ularga  oid 
masalalarni echish, ko`pincha qiyin ko`chadi. Shuning uchun ko`parallel metrik va 
pozitsion  masalalarni  echishda  geometrik  elementlarning  asosiy  H  va  V 
tekisliklarda  berilgan  noqulay  proektsiyalardan  foydalanib,  ularning  xususiy 
xoldagi qulay proektsiyalari tuzilsa, masalalar osonroq echiladi. 
Geometrik  elementlarning  asosiy  H  V  sistemada  berilgan  noqulay 
proektsiyalari  bo`yicha  ularning  masala  shartiga  muvofiq  bo`lgan  qulay 
proektsiyalarini yasash EPYURNI QAYTA TUZISH deyiladi.