Факультетда мавжуд таълим йыналишлари ва мутахассисликлар

Elektrolitik dissotsilanish nazariyasi

• Elektrolitlarning elektr o‘tkazuvchanligi ulardagi molekulalar va kristallardan musbat va manfiy zaryadlangan ionlarning hosil bo‘lishiga bog‘liq.
• Bu faktlarni 1887-yilda shved olimi Svante Arrenius elektrolitik dissotsiatsiyalanish nazariyasi bilan tushuntirdi. Arrenius nazariyasiga muvofiq, elektrolitlar suvda eritilganda qarama-qarshi zaryadlangan ionlarga ajraladi. Musbat zaryadlangan ionlar — kationlar, manfiy zaryadlangan ionlar — anionlar deyiladi. Eritmada kation va anionlarning zaryadlari yig‘indisi teng bo‘ladi.
• Moddalarning suvda eritilganda yoki yuqori haroratda suyuqlantirilganda ionlarga ajralish hodisasi elektrolitik dissotsilanish deyiladi.
• Moddalarning tuzilishiga qarab, ularning dissotsiatsiyasi ham turlicha bo‘ladi. Suvli muhitda gidratlangan ionlarning hosil bo‘lishi quyidagi ikki mexanizm bo‘yicha boradi:
• 1. Ion tuzilishdagi kristallarning eritmadagi dissotsiatsiyasi. Natriy xlorid NaCl kristallari suvga tushirilganda kristallar yuzasidagi Cl– ionlariga suvning qutbli molekulalari o‘zining musbat zaryadlangan tomoni, Na+ ionlariga esa manfiy tomoni bilan elektrostatik tortiladi (ion-dipol o‘zaro ta’sir). Ionlarining suvni dipollari bilan bunday o‘zaro ta’siri natijasida kristallning ionlari o‘rtasidagi o‘zaro bog‘lanish bo‘shashadi va ular eritmaga gidratlangan ionlar holida o‘tadi.
• 2. Qutbli tuzilishdagi moddalarning erishdagi dissotsiatsiyasi. Qutbli molekulalarning (masalan, HCl) suv bilan o‘zaro ta’siri natijasida (dipol-dipol o‘zaro ta’sir) dipollararo bog‘lanish vujudga kelib, eruvchi modda molekulasi qutblanadi. Natijada eruvchi modda ionli holatga o‘tadi va ionlarga parchalanadi. Qutbli molekuladan hosil bo‘lgan ionlar ham gidratlanadi.