Фағона давлат университети Зоотехния факультети

S ut-go’sht yo’nalishidagi qoramollarda bu xususiyatlar oraliq formada bo’ladi.
Chirvinskiy–Maligonovlarning ilmiy izlanishlarida; hayvonlarni yoshlik davrida yetarli darajada oziqlantirmaslik natijasida, shu davrda jadal o’sadigan a’zo va qismlarning o’sishi orqada qolishi, so’nggi davrlarda ularni hatto juda yuqori darajada oziqlantirish yo’li bilan ham ijobiy natijaga erishib bo’lmasligi isbotlangan.

Qishloq xo’jalik hayvonlari interer haqida tushuncha. Keyingi paytlarda zootexniyada qishloq xo’jalik hayvonlarining interer haqidagi ta’limot ancha oldin rivojlandi. Bu ta’limotning asoschilaridan biri akademik E.F.Liskun hisoblanadi. Interer - bu hayvon konstitutsional tuzilishi va mahsuldorligi yo’nalishini organizmning ichki fiziologik anatom-gistologik va bioximik xususiyatlari o’rtasidagi bog’lanishning umumiy yig’indisidir.

Interer quyidagilarni o’rganishga imkoniyat yaratadi:

a) Organizmning ichki strukturasini bilishga

b) Organizm ichki tuzilishidagi organlar, to’qimalar, sistemalar rivojlanishini qiyosiy o’rganishga

v) Organizmning fizologik, bioximik va uning konstitutsional xususiyatini o’rganishiga

g) Organizmning ontogenoz davrida shakllanishi va unga ta’sir qiluvchi faktorlarni aniqlashga.

Hayvonlarning intererini o’rganishda turli xil metodlardan foydalaniladi, jumladan gistologik, fizologik, bioximik, anatomik, sitologik, rengenoskopik, ximiyaviy, genetik va immunogenetik metodlar qo’llaniladi. Hayvonlar intererini o’rganishning asosiy ob’ektlari kon va uning immuno-biologik xususiyatlari, sut, ter, yog’ bezlari, teri, ichki organlar, suyaklar hisoblanadi. Yelimning mikrostrukturasi. Sut bezlarning morfologik va gistologik tuzilishini o’rganish hayvonning yelim formalari bo’yicha selektsiya ishini, ya’ni tanlash va juftlash ishlarini tezlashtirishga yordam beradi. Ko’pchilik ilmiy taqiqotlar shuni ko’rsatdiki, yuqori mahsuldorlikga ega sutdor sigirlar yelinida bezli to’qma 75-80% ni, biriqtiruvchi to’qma esa 20-25% ni tashkil qiladi.

Go’sht yo’nalishda ega bo’lgan hayvonlar yelinida biriqtiruvchi to’qima ancha ko’p qismni tashkil qiladi. Teri, ter va yog’ bezlari intererni o’rganishning asosiy ob’ektlari hisoblanadi. Nozik konstitutsiyali hayvonning teri osti birikturuvchi to’qmasi kuchsiz rivojlangan bo’lsa, bo’sh konstitutsiyalilar kuchli rivojlangan.

Sutning tarkibida yog’i kam bo’lgan hayvonlar jun tolasi atrofida 2-3 ta yog’ bezilari bo’lsa, seryog’ hayvonlarga esa 7-9 ta bo’ladi. Qorako’l qo’ylari junining yo’g’onligi enidermisining qalin yupqaligiga bog’liq ekanligi aniqlangan (yupqada-mayin, qalinda-dag’al jun). Qon ko’rsatgichlari ham muhim inter ko’rsatgichlari bo’lib xizmat qiladi. Kondagi shaklli elementlar (eritrotsit va lekositlar), gemoglabin, oqsil va oqsil fraktsiyalari, lipidlar, shakarlar, kalsiy miqdori, qon gruppasi aniqlanadi. Jumladan keyingi paytlarda keng qo’llanilayotgan qon gruppalarini aniqlash hayvonlarning kelib chiqishni, ba’zi bir kasalliklarni aniqlashda foydalaniladi.

1. 
   Shuningdek, shvetsariyalik olim U.Dyurst hayvon konstitutsion tiplarini aniqlashda oksidlanishprotsessiga asoslangan. Nafas oluvchi tipli hayvonlar organizmida gaz almashinuv protsessi, ovqat xazm qiluvchilarga nisbatan ancha yuqori bo’ladi. Go’sht yo’nalishiga ega bo’lgan hayvonlar qonining 1 ml. da yeritratsitlar soni 8780 dan 10920 gacha bo’lsa sut yo’nalishidagilarda esa 5280 dan 6910 gacha bo’lishi tajribada aniqlangan.