Ғ. м. қосимов менежмент ўзбекистоп Республикаси Олий ва ўрта махсус таълим вазирлиги упиверситетлар ва олий техника

Муҳокама учун саволлар
1. Раҳндмолик (сардорлик)нииг мазмуни ва моҳияти н и ­
мада?
2. Қачон ва нима учун мутахассислар раҳбарлик, раҳна- 
молик (сардорлик)ни тадқиқот учун объект деб қабул 
қилдилар?
206
www.ziyouz.com kutubxonasi

---

3. Раҳнамонинг шахеий сиф ат белгиларига нималар та- 
аллуқли деб ҳисоблайсиз?
4. Раҳбарнинг одатларига таъриф беринг.
5. И ш га қаратилган ра\бар (масалан, Ф редерик Тейлор) 
м асаланинг ечилиш ига қандай муносабатда бўлади?
6. Одамга қараб иш кўрадиган раҳбарнинг нуқтаи наза- 
рига тушунча беринг.
7. Раҳнамолик одатлари бўйича Рэксис Л айкертнинг так- 
л иф лари туш унтирилсин.
8. Ра\барларнинг одатлари билан инсоний муносабат пук,- 
таи назаридан ёндаш иш орасида ф арқ борми, қайси 
бир одатни яхши деб ҳисоблайсиз?
9. Қ ониқиш билан унумдорлик орасида сабаб муносаба­
ти мавжудлиги изоэутансин.
10. Б о ш қ ар и ш н азар и яси д аги р а \б а р л и к ж а р аён и н и н г 
тўргга ҳолатий андозалари саналсин.
11. Ф и длернин г раҳбарлик қилиш ҳолатининг андозаси 
нима маънони билдиради?
12. Теренс Митчел ва Роберт Хаусларнинг «йўл-мақсад» 
андозаси нима маънони билдиради?
13. П оль Херси ва Кен Бланш арлар ра\нам они нг ҳолатий 
назарияси андозаси ним ани билдиради?
14. Раҳбар том онидан ечим қабул қилиш да Врум-Й еттон- 
ни нг андозаси нима м аънони билдиради?
15. Ҳолатни баҳолашда раҳбарга ёрдам учун Врум-Йеттон 
том онидан таклиф этилган етита мезонлар саналсин.
16. М ослаш увчан рақбар деганда нимани тушунасиз?
1 5 - б о б
ТАШКИЛОТДА КЕЛИШМОВЧИЛИКЛАРНИ 
БОШҚАРИШ
15.1. Умумий тушунча.
Келишмовчиликларнинг турлари
Ташкилот ва корхоналарда ишлаётган кишилар 
турличадирлар. Мос равишда, улар ҳолатларни тур- 
лича ҳис этадилар ва улар ҳар хил ҳолатда бўладилар. 
Ҳис этишларининг фарқи туфайли кишилар бир-бир- 
лари билан келишавермайдилар. Бу муросага келиш-
207
www.ziyouz.com kutubxonasi

---

масликнинг пайдо бўлиши тўқнашув тавсифида ҳолат- 
ни белгилайди. Бир томоннинг онгли хулқи (шахе, 
гуруҳ ёки бутун бир ташкилот) иккинчи бошқа то- 
мон манфаати билан келиша олмаслиги тўқнашувни 
ифодалайди. Тўқнашув томонларнинг келишмовчи- 
лигида томонлар ўз қарашларини қабул қилишга эри­
шиш учун ҳаракат қиладилар ва бошқа томонга худ- 
ди шунинг бўлмаслигига ҳалақит беради. Одатда ме­
нежер ўзининг тутган ўрни бўйича ташкилотдаги ҳар 
қандай тўқнашувнинг марказида бўлади ва ўзига қулай 
воситалар билан уни ечишга жалб этилади. Тўқна- 
шувни бошқариш раҳбарнинг муҳим вазифаларидан 
биридир. Раҳбар ўзининг иш вақтининг ўртача 20% 
ни ҳар хил турдаги тўқнашувларни ечишга сарфлай- 
ди. Тўқнашувни самарали бошқариш учун қандай 
тўқнашувлар бўлишини, улар қандай пайдо бўлиши- 
ни ва давом этишини, бу тўқнашувлар (келишмов- 
чиликлар, ихтилофлар, низолар ва асаб бузар ҳолат- 
лар)ни қандай бартараф этишни билиши лозим.
Келишмовчилик якка кишилар орасида, индиви- 
диум ва гуруҳлар орасида, гурухдар орасида бўлиши 
мумкин. Келишмовчиликнинг сабаблари бўлиши мум­
кин 
неъматлардан биргаликда фойдаланиш, топ- 
шириқларни бажаришда ўзаро боғлиқлик, мақсадлар- 
нинг фарқи, тарбиялари ва қийматларидаги фарқи, 
хулқий одатларидаги ва одамларнинг таржимаи ҳоли- 
даги ф арқи ҳамда етарли ф икр алмаш инувнинг 
бўлмаслиги.
Келишмовчилик ҳолати сабаб нуқтаи назаридан 
уч тоифа тўқнашувларга ажралади. Биринчиси — бу