Ф. М. Аюпова, Ю. К. Жабборова г и н е к о л о г и я

1 5 -Р а см .
Э строгенлар.
Овуляциядан сўнг сариқ тана гормони (прогестерон) бачадон шиллиқ 
пардасида секретор суюқлик чиқишига имкон беради ва бачадон шиллиқ 
пардасини ҳомиладорликка тайёрлайди. Бунда фақат секреция таъсир қи- 
либгина қолмасдан, балки юзада жойлашган безларда гликоген ажрали- 
шига имкон беради.
Кўп муаллифларнинг фикрича, овуляциядан кейин ҳам сариқ танадан 
ажралган прогестерондан ташқари, оз миқдорда эстроген гормонлар ҳам 
мавжуд. Бачадон шиллиқ қаватининг бўртиб қалинлашишига сабаб бўлади.
Шуни айтиш керакки, тухумдондан ажраладиган фолликулин гормони 
бачадонни қисқартиради, прогестерон эса қисқаришни тўхтатади, нати- 
жада бачадон шиллиқ қаватида жойлашган сперматозоид билан қўшилган 
тухум ҳужайрасига қулай шароит яратилади.
Агар аёл ҳомиладор бўлмаса, ҳайз кўради, бунда бачадоннинг қисқа- 
риши кучаяди, чунки аёл организмида прогестерон камайиб кетади. Ба- 
чадоннинг қисқариши натижасида бачадондан ҳайз қонининг ажралиб 
чиқишини таъминлайди. Ҳайвонларда қилинган тажрибалар шуни кўр- 
сатадики, агар гипофиз безини олиб ташланса, фолликуллар тараққиёти 
тўхтаб сариқ 'гана вужудга келмайди. Бунда, гипофиз безининг тухум- 
донга хизмати катта эканлиги маълум бўлади. Шундай қилиб, специфик 
бўлмаган гонадотроп гормони тухумдоннинг специфик жинсий гормон- 
лари 
эстероген ва прогестеронни тухумдонда ажралишини таъминлар 
экан.
Баъзи аёлларда ҳайз цикли овуляциясиз кечади. Буни овуляциясиз 
цикл дейилади. Овуляцияни аниқлашда турли гинекологик текшириш- 
лардан ташқари, бачадон шиллиқ қавати қириб олинганда унда секреция 
чиқариш фазаси бўлмай, фақат пролиферация фазаси кўринса, бу ҳолат 
овуляция бўлмаганига далил бўла олади.Бундай ҳолатда аёллар ҳомиладор 
бўла олмайдилар. Бундан ташқари, бир қатор гинекологик текширишлар 
тўғри ичак ҳарорати (базал ҳароратни ўлчаш, бачадон бўйнидан ажралган 
шиллиқнинг чўзилувчанлиги, кристаллга айланиши ва бошқалар ) ёрда- 
мида ҳам тухумдон фаолияти аниқланади.