Ф. М. Аюпова, Ю. К. Жабборова г и н е к о л о г и я

1
. бачадон перфорацияси хавфи бўлса;
2
. субмукоз бачадон миомаси хавфи;
18

---

3. бачадон ривожланиш нуқсонлари;
4. бачадон бўшлиғини диагностик қириш.
17. 
Кольпоскопия қўллашга кўрсатмалар.
1
. бачадон бўйни раки хавфи;
2
. бачадон бўйни биопсияси олдидан;
3. эктропион;
4. бачадон бўйни лейкоплакияси хавфи;
5. бачадон бўйни эритроплакияси.
18. 
Бачадон шиллиқ қаватини диагностик қиришда қайси асбоб- 
лар қўлланилади?
1
. қошиқсимон кўзгулар;
2
. қисқичлар;
3. бачадон зонди;
4. кенгайтиргичлар тўплами;
5. кюреткалар.
19. 
Қайси ҳолларда диагностика мақсадида орқа гумбаз пункция 
қилинади?
1
. бачадондан ташқари ҳомиладорлик гумони;
2
. тухумдонлар апоплексияси гумони;
3. пельвиоперитонит;
4. пиосальпинкснинг ёрилиши гумони.
20. 
Бачадон бўшлиғини зонд ёрдамида текшириш учун кўрсатма- 
лар.
1
. артифициал аборт вақтида бачадон тешилганлигига гумон 
қилиш;
2
. бачадоннинг субмукоз миомасига гумон қилиш;
3. жинсий органларнинг нотўғри ривожланишини аниқлаш; 
диагностика мақсадида бачадон танаси шиллиқ пардасидан 
қирма олишдан олдин.
19

---

HOPMAJl ҲАИЗ ЦИКЛИ
Мақсад: 
Студентларни ҳайз циклининг таърифи ва аёллар жин- 
сий гормонлари билан бошқарилиши, организмга таъсири, овуляция 
диагностикаси ва унинг репродуктив функциясига таъсири билан та- 
ништириш. Ҳайз - бу туғиш нинг прототипи эканлиги, аёлларнинг 
туғиш функцияси қайз циклига боғликлигини кўрсатиш. Ҳар қандай 
инсонга, ҳар бир эр хотинга овуляция кунларини аниқлаш ва қачон 
уруғланиши, ҳамда исталмаган ҳомиладорликдан сақланиш керакли- 
гини кўрсатиш.
Вазифалар.
1. Гинекология фани тўғрисида қисқача маълумот
2. Аёл ҳаётининг босқичлари
3. Ҳайз цикли тушунчаси.
4. Ҳайз цикли бошқарилиши
5. Аёллар жинсий гормонлари
6
. Функционал диагностика тестлари
7. Ҳомиладорликдан сақланишнинг физиологик усуллари
Ҳайз (ой кўриш) деб, аёлларнинг бачадонидан мунтазам равишда қон 
келишига айтилади. Ҳайз балоғатга етиш жараёнининг дастлабки ойлари- 
да 12-15 ёшлар орасида кузатилади. Қизлар 16-17 ёшда тўлиқбалоғат ёши- 
га етадилар. Ҳайз қон кетиш цикли бўлиб, маълум бир муддат қарийб 3-6 
кун давом этади. ҳайз аёлнинг бола туғадиган ёшида қайтарилиб фақат 
ҳомиладорликда ва кўпинча бола эмизиш даврида ҳайз кўрмайди. Ҳайз 
климакс даврида (45-55) ёшда тўхтайди. Ҳар гал ҳайз кўрганда аёл 50-150 
г-гача қон йўқотади. Ҳайз қони ишқорни реакцияли, қўнғир рангда, шил- 
лиқ аралаш бўлиб, унда ивиш жараёни кам бўлади.
Қиз бола биринчи марта ҳайз кўрганда унинг организмида бир қатор 
ўзгаришлар содир бўлади. Тана шакли бир мунча думалоқлашади, аёллар- 
га хос иккиламчи жинсий белгилар пайдо бўлади кўкрак безлари катта- 
лашади, қов устида жунлар пайдо бўлади, ташқи ва ички жинсий аъзолар 
тўлиқ етилади. Ҳайз цикли ҳайз кўришнинг биринчи кунидан то келгуси 
ҳайзнинг биринчи кунигача ҳисоб қилинади.
Кўпинча ҳайз цикли 28 кун, камдан- кам аёлларда 21 ёки 30-32 кун 
давом қилади. Ҳайз цикли мобайнида аёллар организимида турли ўзга- 
ришлар кузатилади.
Ҳайз цикли физиологик жарен бўлиб, охирги ҳайзнинг биринчи куни- 
дан то кейинги ҳайзнинг бошланиш кунигача бўлади.Хозирги тушунча- 
ларга асосан ҳайз цикли 5та боскичда ўтади 1) бош мия пустлоғи; 2) ги- 
поталамус; 3) гипофиз; 4) жинсий безлар; 5) периферик аъзолар (бачадон, 
бачадон найчалари, қин) (
1 1
- расм);
Биринчи олий босқичга бош мия пустлоғи ва экстрагипоталамик це- 
ребрал тузилмалар (лимбик тизим, гиппокалмп, бодомсимон тана) киради 
(
1 2
-расм).
Бош мия пўстлоғи — ҳайз циклини бошкариш ва тартибга солиш вази- 
фасини бажаради.Бош мия оркали ташқаридаги таъсиротлар нерв тизими- 
нинг пастдаги ҳайз циклида иштирок этувчи бўлимларига узатилади.
Тажриба ва клиник кузатувлар шуни кўрсатадики, асабий холатлар-
20

---

M
y
• h
4