Ф. Жуманова, С. Авазова, Г. Жобборова, У. Хуснетдинов

Таълим 
Билим 
Малака 
Кўникма 
Компетенция 
4.4-расм. Таълимнинг асоси 

---

115 
Демак, тарбия жамиятнинг вазифаси бўлиб, у турли тарихий даврларда 
муайян шаклларга эга бўлган. Инсоннинг бу дунёга келиши фақат туғилишдан 
иборат табиий-биологик ҳодиса эмас, балки туғилгандан кейин ўз замонаси та-
раққиёти даражасига кўтарилиши, ижтимоий-тарихий тажрибани эгаллаши, 
жамиятда ўз ўрнини топиши ва тарихий жараённинг фаол иштирокчисига ай-
ланиши керак. Бу жараёнда катта авлод (тарбиячи) ўзининг яшаш ва меҳнат 
фаолияти соҳасидаги тажрибаларини, тўплаган билим ва кўникмаларини ки-
чик авлодларга (тарбияланувчиларга) бера бошлаганки, бу ҳодиса тарбия деб 
аталган.
Тарбия - ижтимоий-маданий, маънавий-ахлоқий қадриятлар ва жамият-
да қабул қилинган хулқ-атвор меъёрлари ва қоидалари асосида ўқувчиларнинг 
ўз йўлини (мавқеини) белгилаб олиши ва ижтимоийлашиши учун шарт-
шароит яратишга, шахс камолотига йўналтирилган фаолият. 
Тарбия жараёнинг иштирокчилари тарбиячи ва тарбияланувчи ҳисобла-
нади. Улар ўртасида алоқа (муносабат) ўрнатилиши – жараённи амалга оши-
ришнинг дастлабки шартидир, яъни тарбия – уларнинг биргаликдаги фаолия-
ти (4.5-расм).
Тарбиянинг маълум бир мақсадга йўналганлиги, тизимли ва жараёнли 
табиатга эгалиги унга хос асосий белгилар ҳисобланади (4.6-расм). Хусусан, 
тарбиянинг мақсади бир неча жиҳатларни ўз ичига олади (4.7-расм). 
Тарбия 
Тарбияланувчи 
Тарбиячи 
Тарбиячи 
фаолияти 
Тарбияланувчи 
фаолияти 
4.5-расм. Тарбия – педагогика категорияси сифатида 
мақсадга эгалиги 
тизим эканлиги