Ф. Жуманова, С. Авазова, Г. Жобборова, У. Хуснетдинов

 
6.5. Таълим тамойиллари мажмуи ва тавсифи 
Таълим қонуниятлари - таълим тамойилларида ўз аксини топади. Таъ-
лим тамойиллари - ўқув жараёнининг мазмуни, ташкилий шакллари ва ме-
тодларини асословчи ва аниқловчи асосий қоидалар (6.4-расм). Шу сабабли 
ҳар бир таълим тамойили ўқитувчи фаолиятидаги асосий мўлжал бўлиб, таъ-
лимнинг таркибий қисмлари ва қонуниятларига асосланади (6.1-жадвал). 
Таълим тамойиллари мажмуи ва тавсифи:
1) таълимнинг илмийлиги тамойили – таълим мазмуни фаннинг ри-
вожланиш даражаси ва истиқболларига мос келишини, ўқувчиларни объектив 
илмий далиллар, назариялар, қонунлар билан таништиришни, яъни уларнинг 
аҳамиятини баҳолашни талаб қилади;
2) таълимнинг батартиблиги (мунтазамлиги) ва изчиллиги тамойи-
ли – ўқитиш ва билимларни ўзлаштиришнинг маълум бир тартибда, тизимда 
бўлишини назарда тутади ва таълим мазмуни ҳам, жараёни ҳам мантиқий ту-
зилмага эга бўлишини, яъни билимларнинг муайян педагогик мажмуда узати-
лиши ва ўзлаштирилишини, янги билимларни ўзлаштиришда олдинги билим-
ларга таянишни талаб қилади;
3) таълимнинг ҳаёт билан, назариянинг амалиёт билан боғлиқлиги 
тамойили – таълим жараёни ўқувчиларни билимлардан амалий вазифаларни 
ҳал этишда фойдаланишга, атрофдаги воқеликни таҳлил этиш ва ўзгартириш-
га, билимларни ҳаётда қўллаш ва ўз нуқтаи назарини ривожлантиришга ун-
дашни талаб қилади, яъни фанларни ўрганишда ва ўқувчиларни касбга йўл-
лашда назарий ва амалий тайёргарликни бирга қўшиб олиб боришни талаб қи-
лади; 
4) таълимда онглилик ва фаоллик тамойили – таълим ўқувчилар фао- 
лият субъекти бўлганида, билиш фаоллигини намоён қилганида, яъни эркин 
фикрласа ҳамда билим, кўникмаларни эгаллаш ва ўз ижодий камолотига шах-
сий ишонч-эътиқоди бўлганда самарали бўлади;
5) таълимда кўрсатмалилик тамойили – таълим самарадорлиги ўқув 

---

156