Ф. Жуманова, С. Авазова, Г. Жобборова, У. Хуснетдинов

эга эканлиги тамойили – таълим ва тарбия жараёнида асосий эътибор ўқув-
чи-талаба шахсига йўналтирилади; улар маърифий фаолият субъектига айла-
нади. Инсонпарвар ва демократик хусусиятга эгалик умуминсоний қадрият-
лар, инсон ҳаёти ва саломатлиги, шахснинг эркин камол топиши билан боғлиқ 
бўлиб, бунда инсоний муносабатлар, ўзгача фикрларга чидамлилик, жамият ва 
табиат олдидаги фуқаролик масъулияти кабиларга асосий эътибор қаратилган

---

317 
шахсга йўналтирилган таълимда бирмунча тўлиқ ўз ифодасини топади; 
3) таълимнинг узлуксизлиги, узвийлиги ва изчиллиги – буткул 
маърифий жараён давомида ўқувчиларнинг ҳар бир вақт оралиғида олдин-
га силжишини таъминлайдиган ўқув вазифаларининг бирин-кетин (тадри-
жий) занжири – узлуксизликни, маърифий жараённинг турли босқичлари 
ёки шакллари доирасида, аслида, бўлинмас маърифий тизим доирасида бу 
босқичлар ёки шаклларнинг яхлит ташкил этилиши – изчилликни, ўзаро 
боғлиқлиги - узвийликни ифодалайди. 
4) 12 йиллик таълимнинг мажбурийлиги - 6 ёшдан 7 ёшгача бола-
ларни бир йил давомида умумий ўрта таълимга тайёрлаш ҳамда ўн бир 
йиллик умумий ўрта ва ўрта махсус таълим олиш давлат қонунларида фу-
қаролик мажбуриятларидан бири сифатида мустаҳкамланган маърифий 
тизимнинг ташкил этилиш шакли; 
5) таълим тизимининг дунёвий хусусиятга эга эканлиги  – таълим 
ва тарбиянинг давлат тизими табиатан дунёвий эканлиги, бошқача айтган-
да, таълим (ўқув-тарбия) ташкилотлари (муассасалари) тизимининг шундай 
ташкил этилиши бўлиб, унда ҳар қандай диний мақсадларга эришиш таъ-
қиқланади ёки унга йўл қўйилмайди;
6) давлат таълим стандартлари ва давлат таълим талаблари 
доирасида таълим олишнинг ҳамма учун очиқлиги – барча одамларнинг 
ижтимоий мансублиги, жинси, этник келиб чиқиши ёки жисмоний ва ақ-
лий хусусиятларидан қатъий назар тенг таълим-тарбия олиш имконият-
ларига эга бўлиши, бошқача айтганда, таълим-тарбиянинг ҳаммабоплиги; 
7) таълим дастурларини танлашга ягона ва табақалаштирилган