F. I. Salomova Bilim sohasi: 500000 – “Ijtimoiy ta’minot va sog’liqni saqlash” Ta’lim sohasi: 510000 – “Sog’liqni saqlash”

Barmoqlarning qaltirashini aniqlash (tremor). 

 

Tremor deganda qo’l panjalarining titrashi yoki qaltirashi tushuniladi. Uning 

oqibatida  esa  butun  badan,  bosh  va  oyoq-qo’llarning  umumiy  qaltirashi  yuzaga 

kelishi  mumkin.  Mehnat  sharoiti  va  toliqish  bosqichiga  bog’liq  holda  qaltirash 

chastotasi  va  amplitudasi  ortishi  mumkin.  Agar  tremor  bir  sekundda  8-12 

tebranishga teng bo’lsa, u tezlashgan, 5-8 marta tebransa, o’rta va 3-5 tebranishga 

ega bo’lsa sekin tebranish yoki qaltirash deyiladi. Tremorning o’zgarishi markaziy 

nerv  sistemasining  funktsional  holati  bilan  bog’liq  bo’lganligi  sababli 

tremometriya  usuli  odamning  mehnat  faoliyati  sharoitidagi  funktsional  holatini 

aniqlashda  qo’llanadi.  Qo’l  panjalarining  qaltirashini  o’lchash  usuli  ko’z  bilan 

nazorat  qilishni  ham  taqozo  etadi.  Xronotremometr  ko’tarib  yuriluvchi  portativ 

asbob  bo’lib,  yog’ochli  qobiqqa  joylashtirilganligi  sababli  uni  turli  sharoitda 

ishlatish  mumkin.  Alohida  olinadigan  qopqoq  tagida  panel-planshet  va 

tekshiriluvchiga  beriladigan  paypaslagich  joylashtirilgan.  Planshet  yuzasiga  turli 

shakllarda  hosil  qilingan  kesmalar  orqali  paypaslagichni  olib  o’tish  davomida 

mehnat  qilish  tufayli  yuzaga  kelgan  qaltirash  natijasida  paypaslagich  kesma 

devorlariga  albatta  tegib  ketadi.  Ana  shu  tegishlar  uchun  sarflangan  vaqt  esa 

millisekundlarda  ifodalanadi.  Paypaslagichning  planshet  devoriga  har  bir  tegishi 

impuls  hisobida  elektromagnit  hisoblagichda  qayd  qilinadi,  chunki  har  bir  tegish 

planshet  bilan  paypaslagich  o’rtasida  qisqa  tutashishni  hosil  qiladi.  Qo’llarning 

harakat 

koordinatsiyasini 

aniqlashda 

tekshiriluvchi 

elektr-paypaslagichni 

planshetdagi  turli  katta-kichiklikka  ega  bo’lgan  shakllar  orqali  uning  devorlariga 

paypaslagichni tegizib yubormaslikka harakat qilgan holda o’tkazadi. Ishni bajarish 

uchun  o’rtacha  1  minut  vaqt  beriladi.  Undan  so’ng  paypaslagichning  planshet 

devorlariga  tegib  ketgan  umumiy  sonini  aniqlanadi  va  har  bir  tegish  uchun 

sarflangan vaqt millisekundlarda topiladi.  

 

Fiziologik  tekshirishlar  ish  kuni  davomida  dinamikada  olib  boriladi:  ya’ni 

ish boshlanishidan oldin, ish boshlanganidan 2 soat keyin, tushlikdan oldin, tushlik 

tanaffusidan keyin, tanaffusdan 2 soat keyin va ish kunining oxirida. Tekshirish 3-4 

---

 

468 

 

kun davomida o’tkazilishi kerak. Olingan natijalar ishchilar organizmining mumiy

 

mehnat qilish qobiliyati va ish kuni davomida mehnat qilish tufayli o’zgarishlarini  

baholashga imkon beradi. Tekshirish natijalarini baholash odatda birlamchi olingan 

natijalar bilan taqqoslash orqali amalga oshiriladi.