F. I. Salomova Bilim sohasi: 500000 – “Ijtimoiy ta’minot va sog’liqni saqlash” Ta’lim sohasi: 510000 – “Sog’liqni saqlash”

 Yuqumli bo’lmagan endemik kasalliklar va ularni oldini olish tadbirlari.

 

Endemik  bo’qoq. 

Kasallikning  kelib  chiqishiga  asosiy  sabab  organizmga  yod 

elementining  yetarli  miqdorida  tushmasligi  hisoblanadi.  Organizmning  yodga 

nisbatan kunlik fiziologik ehtiyoji 120-200 mikrogamm bo’lib, bu miqdordagi yod 

asosan oziq-ovqat mahsulotlari orqali qabul qilinadi. Odam organizmiga suv orqali 

faqat  5%  miqdorida  yod  qabul  qilinadi,  shuning  uchun  ichimlik  suvi  tarkibidagi 

yodning miqdori unchalik ahamiyatga ega emas, ammo muayyan joydagi umumiy 

yod tanqisligi haqida suv umumiy xabar beruvchi vosita bo’lishi mumkin. 

Endemik bo’qoq kasalligi ko’pincha qishloq aholi yashash joylarida uchraydi, 

chunki mahalliy aholi asosan shu yerda etishtirilgan oziq-ovqat mahsulotlari bilan 

ovqatlanadi. Shahar aholisi esa, turli geografik regionlardan keltirilgan va tarkibida 

turli  miqdorlarda  yod  tutgan  mahsulotlarni  iste’mol  qiladi.  Endemik  yod 

kasalligining  rivojlanishida  aholining  ovqatlanish  tarzi  va  turmush  sharoitlari 

muayyan ahamiyatga egadir. 

Endemik  bo’qoq  kasalligining  asosiy  belgilari  -  qalqonsimon  bezning  diffuz 

kattalashishi  hisoblanib,  uning  5  ta  bosqich  farqlanadi.  Yuqori  tog’li  o’lkalarda 

kasallikning  og’ir  kechadigan  shakllari  qayd  qilinadi,  chunki  ular  faqat  mahalliy 

---

 

483 

 

mahsulotlarni  va  yumshoq  ichimlik  suvini  iste’mol  qiladilar.  O’zbekistonda 

Toshkent, Sirdaryo, Farg’ona vodiysi endemik o’choq hisobida baholanadi. 

 

Tibbiy- profilaktikasi:  

1.  Maxsus  tadbirlar  -  ovqat  mahsulotlari  tarkibiga  yodni  qo’shish  (tuz,  non 

mahsulotlari, uyushgan jamoa a’zolariga antistrumin, yodomarin berish). 

2.  Umumiy  tadbirlar  -  ovqat  mahsulotlarining  to’la  qiymatliligini  oshirish, 

kundalik hayotimizdagi sanitar - gigiyenik sharoitlarni yaxshilash.