F. I. Salomova Bilim sohasi: 500000 – “Ijtimoiy ta’minot va sog’liqni saqlash” Ta’lim sohasi: 510000 – “Sog’liqni saqlash”


Funktsional holatni tekshirish usullari



Download 6,66 Mb.
Pdf ko'rish
bet233/304
Sana01.01.2022
Hajmi6,66 Mb.
#304701
1   ...   229   230   231   232   233   234   235   236   ...   304
Bog'liq
Гигиена.Тиббий экология 5.01.2019

Funktsional holatni tekshirish usullari

Aqliy  mehnat  bajarganda  ishchilar  organizmidagi  fiziologik  holatlarni 



quyidagi usullar yordamida amalga oshiriladi: 

A)  yorug’lik  yoki  ovozli  ta’surotlarga  bo’ladigan  harakatli  javob  ta’sirlanishning 

yashirin vaqtini aniqlash; 

B) MNS funktsional holatini aniqlash 



            

MNS funktsional holatini ta’riflash uchun ish kuni mobaynida ta’sirotlarga 

organizmning  javob  ta’sirlanishining  kelib  chiqishiga  bo’lgan  yashirin  davri 

aniqlanadi.  Markaziy  nerv  faoliyatining  funktsional  holatini  ta’riflash  uchun 

ko’rish-harakat  va  eshitish-harakat  ta’sirlanish  kelib  chiqquncha  bo’lgan  latent 

vaqtni  o’lchash  metodikasi  qo’llanadi.  Tajribani  o’tkazish  uchun  avval 

tekshiriluvchiga  tajriba  o’tkazish  tartibini  og’zaki  tarzda  tushuntiriladi. 

Organizmning javob ta’sirlanishi kelib chiqquncha ketgan vaqtni aniqlash usuli eng 

ob’ektiv usul hisoblanadi. Javob ta’sirlanishning yashirin davrining davomiyligini 

aniqlash xronorefleksometr yordamida amalga oshiriladi. Tekshiriluvchida dastlab 

eksperiment o’tkazuvchi tomonidan beriladigan ta’surotlarga (shartli ta’surotlarga) 

shartli refleks hosil qilinadi. Shartli ta’surotlar sifatida yorug’lik nuri yoki tovush 

signallarini qo’llash mumkin. 

 

Har  bir  tekshirishda  tekshiriluvchi  albatta  ilgaridan  so’z  orqali 



tushuntirishlarni  olishi  shart.  Masalan,  “Mening  “diqqat”  degan  so’zimdan  keyin 

Siz  mana  bu  knopkani  bosishingiz  kerak.  Sizning  oldingizdagi  apparatda  oq  yoki 

ko’k yoki bo’lmasa yashil rangli lampochka yonadi. Sizga beriladigan oq yoki ko’k 

rang  so’zini  eshitingiz  bilan  berilayotgan  shartli  ta’sirotning  rangiga  mos  kelsa 

qo’lingizni  knopkadan  darhol  olishingiz  kerak.  Agar  berilgan  shartli  ta’surotda 

yashil  rangli  lampochka  yonsa  Siz  qo’lingizni  knopkadan  olmaysiz”. 

 

Tekshiriluvchida berilayotgan yorug’lik nuri yoki ovozli signallarga dinamik 



stereotipning shakllanib qolmasligini oldini olish maqsadida borilayotgan signallar 


 

459 


 

3-5-10 sek oralig’ida berilishi kerak.  Tabaqalashtirilgan  yoki  ajratilgan  signallar 

(yashil rangli lampochkaning yonishi) har 4 ta’sirotdan so’ng (2 oq va 2 ko’k rangli

 

ta’surot) beriladi ya’ni ijobiy ta’surot.  



Har  bir  tekshirishda  10  ijobiy  va  2 

salbiy yorug’lik ta’suroti, quyi chastotali 2ta ijobiy va 1ta salbiy yuqori chastotali 

tovush  ta’surotlari  beriladi.  Keyin  turli  rangdagi  murakkab  hamda  oddiy  rangli 

ta’surotlarga  olingan  javob  ta’sirlanishlar  natijasi  statistik  ishlovdan  o’tkaziladi. 

 

Yashirin  davrning  davomiyligi  millisekundlarda  ifodalanadi.  Odatda 



yorug’lik  ta’sirotlariga  bo’lgan  ta’sirlanish  tovush  ta’sirlariga  bo’lgan  javob 

ta’sirlanishdan  qo’proq.  Oddiy  rangli  ta’sirotlarga  bo’lgan  javob  ta’sirlanish 

murakkablarga  nisbatan  kamroq.  Toliqishning  yuzaga  kelishi  oqibatida  javob 

ta’sirlanish vaqti uzayib ketadi. Agar millisekunddan ortib ketsa, javob ta’sirlanish 

ancha o’zgargan deb baholanadi.  

Latent davri vaqt miqdori dinamika bo’yicha 

o’zgarsa  har  kuzatiladigan  xatolarning  foiziga  qarab  markaziy  nerv  faoliyatining 

funktsional  o’zgarishi  haqida  fikr  chiqariladi.  Ta’sirotlarga  bo’ladigan  javob 

ta’sirlanishning  latent  davrining  uzayib  ketishi  hamda  tez-tez  xatoliklarga  yo’l 

qo’yish  ish  kunining  oxiriga  kelib  ortib  ketsa  (tekshiriluvchiga  salbiy  ta’surot  – 

yashil  rang  berilganda  knopkadan  qo’lini  olib  yuborsa)  ishchilarda  aqliy  mehnat 

qobiliyatining  umumiy

 

pasayganligi  haqida  fikr  yuritiladi  (tormozlanish 



jarayonining  ustunligi).  Ushbu  fiziologik  test  ko’rsatkichlari  organizmning 

umumiy reaktivligi holatini ham tasvirlaydi. 




Download 6,66 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   229   230   231   232   233   234   235   236   ...   304




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2025
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish