F. I. Salomova Bilim sohasi: 500000 – “Ijtimoiy ta’minot va sog’liqni saqlash” Ta’lim sohasi: 510000 – “Sog’liqni saqlash”

Tindirgich

Koagulyant

Birlamchi va ikkilamchi

zararsizlantirish

Filtrlanuvchi

Тoza suv idishi

 

5.4.1- rasm. Suv taqsimoti inshootlarida suvni tozalash  

Kimyoviy  zararsizlantirish  usullari

  –  suvni  xlorlash,  ozon  bilan 

zararsizlantirish  kabi  usullar.  Suvni  xlorlashda  o’zida  xlor  tutuvchi  preparatlar 

(xlorli  ohak)  qo’shiladi.  Bu  moddalar  suvda  eritilganda  atomar  xlor  ioni  hosil 

bo’ladi. Xlor esa bakteritsidlik xususiyatiga egadir. Suvni xlorlashda suvga yetarli 

miqdorlarda  xlor  qo’shilmasa,  uning  zararsizlantirish  samaradorligi  yuqori 

bo’lmaydi,  ortiqcha  miqdorlarda  xlor  qo’shilganda  esa,  suvning  organoleptik 

xususiyatlari  o’zgaradi  va  suv  kantserogenlik  xususiyatlariga  ega  bo’lib  qolishi 

mumkin.  Agar  zararsizlantirilgan  suv  tarkibidagi  qoldiq  xlor  miqdori  ko’p 

bo’ladigan  bo’lsa,  xlorfenol  komplekslari  hosil  bo’lib,  ular  aynan  kantserogen 

ta’sir  ko’rsatish  xususiyatiga  egadir.  Shuning  uchun  xlorlashni  tashkil  etishda 

xlorlash  usulini  to’g’ri  qo’llanishini  nazorat  qilish,  xlorlangan  suv  tarkibida 

bo’ladigan qoldiq xlorni aniqlab borish talab etiladi. 

      Suvning  dastlabki  xususiyatlariga  bog’liq  holda  xlorlashni  normal  dozadagi 

xlorlash, giperxlorlash, xlorga ammiak qo’shish orqali xlorlash, ikki martalik ya’ni 

tindirishdan oldin va filtrlashdan so’ng yuqori dozalardagi xlor bilan xlorlash.  

 

 

---

 

221 

 

5.4.1-jadval 

 

 

Suvga  xlorli  agent  qo’shilgandan  so’ng  xlor  bilan  suv  o’zaro  aloqada 

bo’lishi  uchun  kam  deganda  30  daqiqa  vaqt  kerak  bo’ladi,  ko’rsatilgan  vaqtdan 

o’tganidan so’ng esa, ishlov berilgan suv tarkibida 0,3-0,5 mg/l qoldiq xlor qolishi 

kerak. 

         Ozonlash  usulini  qo’llaganda  birlamchi  ta’sir  yetuvchi  modda  bo’lib  ozon 

xizmat  qiladi.  Bu  usul  juda  samarali,  ammo  xlorlashga  nisbatan  juda  qimmatga 

tushadi.  Ozonlash  usulini  qo’llaganda  suvga  bu  modda  orqali  ishlov  berib 

bo’linganidan  so’ng  aralashtirish  kamerasida  suv  bilan  ozon  12  daqiqa 

aralashgandan keyin qoldiq ozon miqdori 0,1-0,3 mg/l miqdorida bo’lishiga e’tibor 

qaratish kerak bo’ladi.