Eynshteyn. Nisbiylik nazariyasi

Men oilamiz uchun daxmaza bo„lib qolgandekman 
[...]
taasurotim 
shundayki, men yaxshisi dunyoga kelmaganim ma‟qulroq bo„lgan 
bo„larmidi. Qo„l siltab tashlab ketmaslik uchun menga dalda bo„layotgan 
faqat bitta fikr bor: men doimo o„z kichkinagina kuch-quvvatim yetgancha 
harakat qildim hamda, ilm-fanga bo„lgan ishqimni istisno qilsak, yillar 
davomida boshqa hech qanday ko„ngilxushliklar va o„yin-kulguga 
berilmadim
».
Tushkunlikka tushgan vaqtlarida Eynshteyn xatto ilm-fanni tashlab, sug„urta 
kompaniyasiga ishga joylashish haqida ham o„ylab qolardi. Biroq u vaqtinchalik 
ishlarda ishlab o„zini ta‟minlab turish bilan kifoyalanib bo„lsa ham, baribir ilm 
yo„lida sobit qolishga erishdi. U kundalik harajatlar uchun mablag„ topish 
maqsadida xususiy holda o„quvchilarga dars berishni tashkilladi, Vintertur oliy 
texnika maktabida matematika o„qituvchisi o„rniga vaqtincha ishlab berdi, 
Shaffxauzen internatida repititorlik qildi va hokazo shu kabi ishlar bilan 
shug„ullanishga majbur bo„ldi. U ko„pincha to„yib ovqatlanmas edi. Keyinchalik, 
Eynshteynning yaqin do„stlaridan biri Fridrix Adler, yetishib chiqayotgan olim 
do„stining kamquvvatlikdan va oz ovqatlanishdan o„lib qolmasa edi deb jiddiy 
tashvishlangan paytlari bo„lganligini eslagan. Bu vaqtda Eynshteyn huzurida bir 
bora mehmon bo„lgan doktor Telmey ham, o„z xotiralarida «olim uyidagi holat 
qashshoqlik chegarasidan dalolat berardi» deb guvohlik berib o„tgan. Va nihoyat 
Politexnikum bo„yicha eski qadrdon do„sti Marsel Grossmanning ko„magi bilan
Eynshteyn Bern patent idorasiga doimiy ishga joylashdi. Uning vazifasi, unchalik 
ko„p bo„lmagan mablag„ evaziga, mualliflari patent rasmiylashtirishni istagan 

---

43 
ixtirolarning amaliy ahamiyatini baholashdan iborat edi. Ta‟kidlash joizki, 
ixtirolarning aksariyati, zamonaning ilg„or sohasi – elektrotexnikaga oid bo„lgan.