Eynshteyn. Nisbiylik nazariyasi

u
bilan allaqachon tenglashgan deb hisoblaydilar. To„p uloqtirilgan ondayoq, 
devor undan 
u
tezlik bilan uzoqlasha boshlaydi va shu sababli to„p uzunroq 
masofani bosib o„tishi lozim bo„ladi. Shunga ko„ra, 
G
sanoq tizimi kuzatuvchilari 
ham D sanoq tizimi kuzatuvchilari bilan bir xil vaqt zahotini qayd etishlariga 
qaramasdan, to„pning uchib o„tish masofasi va tezligi har ikki tizim kuzatuvchilari 
uchun turlicha bo„ladi:
. 
To„p hali havoda parvoz qlayotgan vaqt davomida o„ng tarafdagi devorning siljish 
masofasi. 
Agar biz kemaning mavjudligini bir onga yoddan chiqarib, butun 
diqqatimizni faqat to„pga qaratsak, uning 
v
+
u
tezlik bilan 
t
2
−
t
1
vaqt mobaynida 
uchib,
L
′
 
v+u 
 ...
u 
U (t
2
-t
1
) 
y

x

x

A 
B 
x
1
 
X
2
 t
2
 
 
Bam! 
u 
A 
y

v 
x
1
 t
1
 
13-rasm 
14-rasm 
Bam! 

---

62 
masofani bosib o„tishini ko„ramiz. 
Har ikkala kattaliklar o„zaro teng bo„lishi kerak: 
. 
Natijada esa, tryum uzunligini o„lchash uchun tanish formulani keltirib 
chiqaramiz:
. 
Bu tajribadan shunday xulosa qilish mumkinki, qirg„oqdagi kuzatuvchilar 
nazdida devor undan uzoqlashayotganligi uchun, to„p uzoqroq masofani bosib 
o„tishi kerak bo„ladi, lekin bunda to„p kattaroq tezlik bilan uchadi, chunki uning 
tezligiga kemaning tezligi ham qo„shiladi. Shu sababli ham har ikkala effekt bir-
birini o„zaro kompensatsiyalaydi.