Европейский Централный Банк (ецб)

Буюк Британияда банк депозитлари 
 
Қатор давлатларда умумқабул қилинган тартибга асосан депозитлар талаб 
қилиб олингунгача ва муддатли омонатларга бўлинади. Буюк Британия банк 
статистикаси 
жорий ҳисобларга
(current accounts) ва 
жамғарма ҳисобларга
(depopsit/savings accounts) бўлинади. Буюк Британияда жорий ҳисоблардан 
фойдаланишда битта ўзига хос хусусиятга эга, яъни ҳисоб эгалари овердрафт 
(overdraft) шаклидаги қисқа муддатли кредитлар олганда, ҳисоб қолдиғидан 
ошадиган суммага чек ёзиш йўли билан топшириқнома ёзиш ваколатига 
эгадирлар. Банк билан олдиндан келишилганига, рухсат этилган овердрафт 
дейилади ва рухсат этилмаганига, мижоз банкни розичилигини олмасдан, 
ҳисобида етарли суммадаги қолдиқ бўлмасада, уни тўлаш учун чек ёзишга 
тушунилади. Иш куни охирида банк рухсат этилмаган овердрафтлар
ведомостини тузади ва ҳар бир алоҳида ҳолатлар бўйича бўлим 
бошқарувчиси чекни тўлаш учун ссуда бериш ёки бермасликни ҳал қилади. 
Агар ссуда берилса банк база ставкасидан 7-8 % юқори миқдорда кунига 

---

83 
фоиз ҳисоблайди. Рухсат этилган овердрафтда эса, банк база ставкасидан 2-3 
% ошиқча ҳисобланади. 
Жорий ҳисобни юритганлиги учун банк хизмат ҳақини, банк томонидан 
тасдиқланган, хизмат ҳақи перйскуранти бўйича комиссия чегириб олади. 
Ҳисоб бўйича комиссия чоракда ёки ярим йилда бир марта ҳисобланади. 
Кўпгина Англия банклари ҳисоб эгалари фойдасига маълум фоиз 
ҳисоблайди, агар ҳисоб қолдиғи барқарор ва маълум даража(одатда 100 
ф.стрелинг)дан кам бўлмаса. Ҳисобланган фоиз омонатчига тўланмайди, 
банк томонидан ҳисобни юритишга ва бошқа кўрсатилган хизматлар учун 
олинадиган комиссия суммасидан чегириб ташланади.
Депозитларни ва жамғарма ҳисобларни турли шакллари мавжуд. Унинг 
турлари асосан 80-йилларнинг бошларида кенгайди, қачонки ҳукумат ўз 
декрети билан банк фаолиятини олдинги чекланганликлари бекор қилиб, 
банк соҳасида рақобатни тез кучайишига шароит яратилгандан кейин.
Чақириб олиш огоҳлантирилиши билан - 7-кунлик жамғарма омонати. Бу 
нисбатан унда сақланаётган маблағни тезроқ ишлатишга мўлжалланган ва 
омонатчи учун ликвидликни таъминлаш воситаси сифатида муҳим аҳамиятга 
эга. Унинг асосий томонлари: 

Нисбатан фоизи ўнчалик юқори эмас; 

Бадали ва суммани талаб қилиб олиш бўйича чегараланиш йўқ, пулни 
талаб қилиб олиш бўйича 7-кунлик огоҳлантириш талаб этилади ва агар 
зудлик билан пулни талаб қилиб олиниши содир бўлса 7 кунлик фоиз ушлаб 
қолинади;

Икки вариантда амал қилади: жамғарма китобчали ёки китобчасиз, 
яъни доимий равишда банк томонидан мижозга кўчирма бериш асосида 
(уларнинг фарқи шундаки, жамғарма китобчанинг борлиги мижоз ўз 
ҳисобидан суммани (одатда 10 ф.ст., яъни аниқланган минимум доирасида) 
банкнинг турли бўлимларидан олиши мумкин).