Европейский Централный Банк (ецб)

Англияда банк депозитларини суғурталаш тартиби
Буюк Британияда 1979 ва 1987 йилларда Банк актлари қабул қилинган 
эди. Қабул қилинган актга мувофиқ 1979 йилда банклар Англия 
иқтисодиётида инқироз вазияти содир бўлса омонатчиларга кафолат 
беришлари шарт эди. Қонун билан омонатчиларнинг “депозитларини ҳимоя 
чизмаси” тасдиқланган, қайсики унда банкларнинг ҳаракати учун 
мажбурликлар қўзда тутилган эди. Хусусан, ҳар бир банк ва депозитларни 
қабул қилувчи лицензияга эга бўлган ташкилот, махсус суғурта фондларини 
тузиши шарт, унинг минимал миқдори 5 млн. ф. ст. қилиб белгиланган эди. 
Бу фондлар Англия Банки депозитларни Ҳимоя Қилиш Кенгаши назорати 
остида бўлади ва у фақат унинг розичилиги билан келгусида ишлатилиши 
мумкин. “Депозитларни ҳимоя қилиш чизмасига” мувофиқ ҳар бир 
индивидуал омонатчи 10 000 фунт стерлингдан ошмаган омонати бўйича 
кафолатланган сумманинг қайтарилиши 75 % ҳисоб-китобидан келиб чиқиб 
суғурта суммасини олишга мўлжал қилса бўлади. Бу шуни англатадики, 
8 000 омонат бўйича, мисол учун, омонатчи 6 000 фунт стерлинг олиши 
мумкин, 25 000 фунт стерлинг омонати бўйича – минимум – 7 500, яъни 
суғуртани максимал миқдорини олиши мумкин. Кўрсатилган чизма 80- 
йилларда қўлланди. Мисол учун, Мербо Финанс депозитни қабул қилган 
лицензияли 
ташкилотлардан 
бири 
банкротликка 
учраб, 
ўзининг 
омнатчиларига 700 000 фунтдан бироз кам суммани тўлаб берган.
Аммо 1979 йилдаги Акт 80-чи йиллардаги қатор сезиларли инқирозли 
қўринишларнинг олдини ола олмади (хусусан, 1983-1984 йилларда Джонсон 
Меттью Бэнкерс банк гуруҳининг банкротлиги тўғрисида гап кетмоқда). Шу 
муносабат билан 1987 йили банк иши бўйича янги қонун лойиҳаси 
имзоланди, 1987 йилдаги Банк актида омонатлар ҳимояси тизими қисман 
ўзгартирди. “Депозитларни ҳимоя қилиш чизмаси” умуман олдингидай 

---

87 
қолди, фарқи шундаки, 75 % компенсация бериладиган омонатнинг максимал 
суммаси, - 15 000 фунт стерлинггача кўпайтирилди.
Буюк Британияда 1994 йилнинг феврал ойида ўта таниқли, 233 йил ҳеч 
бир тарихида салбий ҳолат бўлмаган Barings банки банкрот бўлди. Унинг 
бошқарув раиси ёш Ник Месон минглаб омонатчиларга, банк эгаларига, 
Англия разведкасига ва шахсан Буюк Британия кироличасига мурожаат 
қилиб, бефойда ёрдам сўраган.
Англияда ҳозирги вақтда омонатчилар томонидан қўйилган депозит 
суммасининг ¾ қисми ҳимояланган холос. Максимал компенцасия миқдори 
20 000 фунт стерлингнинг (30 000 АҚШ долларини) ташкил этади. 
1994 йилиАнглияда депозитларнинг ҳимояларини тартибга солиш 
мақсадида Европа Иттифоқининг (ЕИ) тегишли Директиваси қабул қилинди. 
Унинг асосий янгилиги қуйидагилардан иборат: 

Англия ҳудудсида жойлашган, ғарбийЕвропа банк бўлимларнинг 
барчасида очилган депозитлар компенцасия қилинади; 

Нафақат фунт стерлингда, балки бошқа валюталарда очилган 
депозитлар ҳам компенцасия қилинади; 

20000 фунт стерлинг суммадаги депозит бўйича максимал 
компенцасия миқдори 90 % гача кўпайтирилади; 

Депозитларни ҳимоя қилиш тизимида кўзда тутилган хорижий 
банкининг омонатчилари банк жойлашган давлатда маблағ етмаслик 
ҳолати содир бўлса компенсация олишади. Оширилган компенсация 
олиш мақсадида депозитларни ҳимоя қилиш Англия Фондига қўшилиш 
имкониятига эга бўлдилар. Хусусан, Англия ҳудудсида жойлашган 
Ғарбий Европа банклари оладиган банк ҳуқуқларига тенг депозитларга 
тегишли қисми бўйича ҳам.