Evolyutsiya nazariyasi

Aqlli odam evolyutsiyasining asosiy etaplari
Odam evolyutsiyasi asosan 3ta bosqichga bo‘linadi;
1. O‘z-o‘zini anglash, ya’ni rivojlanish. Bu hodisa asosan taxminan 40-50 ming yil oldin ro‘y bergan o‘zini o‘zi anglash (bilish) tufayli ajdodlarimiz odamlar bilan hayvonlar orasidagi farqni va inson tabiat kuchlarini jilovlashi mumkinligiga ishonganlar. Bu davrda jamoa manfaatini o‘z manfaatidan ustun qo‘yish xodisasi tarbiyalangan. Ch. Darvin “Ko‘payish, ko‘proq nasl qoldirish, bir-birini tushunish katta rol o‘ynagan deb yozadi. D.B.S.Xoldeyn “imenno otbor po genam altruizma vival chelovek v lyudi.
2. Neolitik revolyutsiya davri. Bu davrda yovvoyi hayvonlarni qo‘lga o‘rgatish-xonakilashtirish, ya’ni domestikatsiya bilan shug‘ullanganlar. Domestikatsiya lotincha-xonakilashtirish degan ma’noni bildiradi. Yovvoyi o‘simliklarni ekib madaniylashtirish ishlari amalga oshirilgan. Bu xodisa taxminan 10-15 ming yil oldin boshlangan. Natijada odam shu paytgacha tashqi muhit bilan bog‘liq bo‘lsa, endilikda bu hayot sharoitining ba’zi tamonlarini nazorat qilish imkoniyatiga ega bo‘ladi. Bular neolitik revoyutsiya deb ataladi. Neolit grekcha neos yangi litos (kamen) tosh, yangi tosh asri degan ma’noni bildiradi. Bu davrda odam tomonidan toshlarga, yog‘ochlarga jilo berish ishlari bajarilgan. Bu davrda ov qilishdan ishlab chiqarishga o‘tilgan, dehqonchilik, chorvachilik yo‘lga qo‘yilgan.
3. Odam taraqqiyotining ilmiy-texnika revolyutsiyasi bilan bog‘liqda davri. Bu davr taxminan 2 ming yil oldin boshlangan va keyingi 300-400 yil ichida avj olgan.
Ilmiy-texnika taraqqiyoti natijasida insonning tabiat ustidan hukumronligi ortdi. U planetamizning yirik teritoriyalarini o‘z xoxishiga ko‘ra o‘zgartira olish imkoniyatiga ega bo‘ldi va nixoyat hayot uchun noqulay bo‘lgan Arktika, Antraktidani ham o‘zlashtirdi, koinotning quyi qismini zabt etishga erishdi.


Antropogenezni harakatlantiruvchi kuchlar

Odam evolyutsiyasining, ya’ni antroginezini xarakatlantiruvchi kuchlar asosan 2 xilda bo‘lgan: