Эстетиканинг асосий тушунчалари. Табиат ва техноген цивилизация эстетикаси. Режа



Download 30,03 Kb.
bet4/7
Sana21.02.2022
Hajmi30,03 Kb.
#28355
1   2   3   4   5   6   7
Bog'liq
Estetikaning asosiy tushunchalari. Tabiat va

Санъатда гўзаллк. Санъат - инсон жасоратининг гўзаллигини унинг олийжаноблигини, фидойилигини акс эттиради. Санъат табиат ва инсонни ҳаўўоний юксак бадиий формада акс этирса, юксак идеаллар учун курашса, у гўзал бўлади. Санъат сотсиал ёвузликни, тубанликни, разилликни ҳам фош этади. Санъат ҳаётнинг хунук жиҳатлари ва ҳодисаларини тасвирлаш билан бизни гўзалликка чорлайди.
Хунуклик. Ҳаёт ҳалок қилган тараўўиётга тўсиқ бўлган, инсонни майиб қилган нимаики нарса ва ҳодиса бўлса, уни хунуклик тушунчаси билан ифодалаганлар. Гўзаллик ва хунуклик қарама - қаршидир. Ижтимоий ҳодисалар, инсоннинг ярамас ва қолоқ одат ҳамда хусусиятлари хунукликнинг гўзалликдан фарқини билдиради:
- бошқалар ҳисобига яшаш учун ҳаракат қиладиган текинхўр ҳам; - ҳамма жойда фақат ўзини ўйлайдиган ва бошқа кишиларга бепарво қарайдиган шахсиятпараст ҳам; -халқларнинг дўст ва биродарлик муносабатларининг гўзаллигини ҳис қилмайдиган миллатчи ҳам хунукдир.
Хунуклик хилма-хил кўринишга эга. У безорилик ҳатти-харакатида ҳам, қўполликда ҳам, инсоннинг ҳаётий манфаатларининг чегараланганлигида ҳам кўриниши мумкин. Ҳаёт гўзаллигини қарор топтириш учун курашни хунукликнинг барча кўринишларига қарши курашдан ажратиб бўлмайди.
Улуғворлик. Улуғворлик инсонга ҳис-туйғуни таъсир этувчи, уни қувонч ва ҳайратга солувчи кучдир. Улуғворлик туйғусининг манбаи – даҳшат ёки шунга ўхшаш туйғулар қўзғатадиган барча нарсалар, воқеа – ҳодисалардир. Гўзаллик сингари улуғворлик ҳам қўпол, соф фойда маъносидаги манфаатдан ҳоли бўлиб, ҳамма учун умумий аҳамиятли, мақсадга мувофиқлик ва зарурлик тасаввурларини ўзида мужассамлаштиргандир.
Агар гўзаллик сифатида олинган қониқиш орқали вужудга келса, улуғворликнинг заминида миқдор тасаввурлари ётади.
Гегелнинг таъкидлашича, энг қадимий Миср қабр устидаги ёдгорликлари – пирамидалар биринчи навбатда ўзларининг улканлиги билан одамларнинг ҳайратга солади, айни пайтда уларни қуриш учун қанча вақт сарфланганлиги, уни кўпгина матонатли инсон кучлари қурганлиги ҳақида фикр-мулоҳахазалар билдирилади.
Чернишевский: - Оддий шамолдан бир неча юз марта кучли бўрон улуғвордир,- пасткаш ҳисоб-китоб ва интилишлардан юз карра кучли бўлган севги улуғвордир, деб таъкидлайди.
Улуғворлик кўлами гўзаллик кўламидек чексиздир. У табиатда, жамиятда инсон фаолиятида намоён бўлади. улуғворлик одамларни фаол ҳаракатга, ўзларидаги ижодий имкониятларни ишга солишга рағбатлантиради. Табиатда баланд тоғлар, қудратли шар-шаралар, чексиз океанлар, мовий денгизлар, тубсиз осмон улуғворлик тимсоллари бўлиб, улар улканлик, буюклик, кенг кўламлик, туганмаслик жиҳатда умумийликка эга. Табиатда улуғворлик инсонни заифликка эмас, балки ундаги табиат билан қўшилиб кетишга интилиш ҳиссини уйғотади. Улуғворлик ҳисси (ўзича эстетик) ҳайратланиш, эҳтиром, тан бериш туйғуларини қамраб олади. Буларга баъзида қўрқув ҳисси ҳам қўшилади, қўрқув ҳиссини инсонни камситмайди, балки тўсиқларни энгиб ўтишда туртки бўлади.

Download 30,03 Kb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   2   3   4   5   6   7




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish