Eshkak eshish nazariyasi va uslubiyati

Qayiq harakatiga gidrodinamik qarshilik.
Sport qayiqlarining
harakatiga gidrodinamik qarshilik ta ’sir etadi.
Ishqalanish qarshiligining pasayishi qayiqning yuvilib turuvchi 
yuzasi ni kichrayishi va siUiqligi ta’minlanishi hisobiga amaiga oshadi. 
Qayiqning konstruktiv xususiyatlari sabab, bosim qarshiligi uncha 
katta ahamiyat. kasb etmaydi. Uchinchi komponent to iq in hosil 
bolishi xususiyatlariga bogiiq.
4.3. Toiqin yuzaga kelishini ng xususiyatlari
Eshkak eshish qayiqlarining harakatlanishida ikki guruh to iq in - 
lari yuzaga keladi: tumshuq va asos. Har bir guruh tarqaluvchi va 
koiidalang toiqinlarni o ‘z ichiga oladi.
Nisbatan kichik tezliklarga asosan tarqaluvchi toiqinlar sabab 
boiadi. Tezlikning oshishi bilan koiidalang toiqinlarning qayiq 
qarshiligiga qo'shgan hissasi ortib boradi.
Tarqaluvchi toiqinlar energiyasi eshkak eshish sportida keng 
qoilaniladi. Ogirlik markazi oldinda ketayotgan qayiqdan tarqa­
luvchi toiqinlar o ‘rkachidan bir oz oldinda joylashgan qayiq qo‘- 
shimcha tortish quwatiga ega boiadi. Baydarka va kanoeda uzoq 
masoialarga eshkak eshishda yetakchi toiqinidan foydaianish poy­
ga taktikasining ajralmas komponenti hisoblanadi.
31

---

Sayoz suv havzalarda to'lqin qarshiligi ortadi, Sayoz suvning 
ta ’siri shunda namoyon bo£ladiki: unda tarqaluvchi to ‘lqinning 
yo‘qolish burchagi ortishni boshlaydi, kritik deb nom lanuvchi 
tezlikda tarqaluvchi to'lqinlar ko‘ndalang to ‘lqinlar bilan qo‘shilib, 
aralash toiqinlam i hosil qiladi. Bu toMqin qayiq bilan bir xil tezlikda 
harakatlanadi va bu eshkak eshuvchini ortiqcha quvvatni sarf etishga 
majbur etadi.
N azorat savollari
1. Suvning flz ik xossasi deganda nimani tushunasiz?
2. Suvning zichligi qanday aniqlanadi?
3. Gidrostatikaning asosiy qonuniyatlari deganda nimani tushunasiz?
4. Qayiq harakatiga gidrodinamik qarshilik deganda nimani tushunasiz?
5. Suvda to4qinlar qanday yuzaga keladi?
6. Qanday to'lqin turlari bor?

---